Kasabay ng aking pagpikit
Ang pagsilip ko sa panaginip sa aking isipan.
Namumukod tangi ang Iyong kagandahan
At Ikaw ang nag-iisang kumikinang sa aking paningin.

Napapasilip ako
Sa likod ng lahat ng napakagandang palamuti,
Pagkat nariyan pala ang tunay na may-akda ng lahat.
Pagkat sa kabila ng naghihiyawang palakpakan,
Sa kabila ng mga ngiting bumabandera sa aking harapan --
Ang dahilan ng aking kalakasan.

Pagdilat ko'y tila bukang-liwayway na,
Hindi kumupas ang Iyong kagandahan.
Muli kong kinapa ang aking bulsa,
At muling naghagilap ng anumang umiingay sa aking kalupi.
Dahan-dahan kong pinakiramdaman
Ang magaspang na katauhang gawa sa pilak.
At buhat sa pagkakamulat,
Ay dahan-dahan akong pumikit
Na tila ba sumasabay sa unang pagpatak ng ulan.

Nangungusap sa aking konsensya
Ang tinig **** matagal ko nang hanap-hanap.
At sa naudlot na istorya sa entablado'y
Nagpatuloy ang aking paghahanap.
Hinahanap ko kung saan nagmumula
Ang tinig **** humihele sa akin
At nagbibigay galak sa puso kong
Uhaw sa malasakit at pag-ibig na tunay.

Nasaksihan ko ang paglisan ng bawat katauhang
Kailan lamang ay nasa akin ang pagtingin,
Ngunit ang lahat pala sa kanila'y
Syang palamuti at hindi tunay na kabahagi
Ng aking istorya.

Patuloy silang nalusaw
Gaya ng krayolang nilalaro ko sa apoy
Noong ako'y paslit pa lamang.
Na ang akala kong bubuhay sa pinipinta kong larawan
Ay hindi pala sapat sa magandang imaheng
Aking nasasaklawan sa aking imahinasyon.

Kusa silang naglaho na tila ako'y tinakbuhan lamang
At marahan akong napaluhod buhat sa aking kinatatayuan.
Gusto kong magsalita, gusto kong may masambit..
Gusto ko silang pigilan sa paglisan
Pagkat hindi ko ninais na mapag-isa
At patuloy na mangulila sa pagmamahal.

Kung pwede lang na sa gitna ng katahimikang ito'y
Kaya kong marinig ang sarili kong boses.
Kung pwede lang sa gitna ng aking paghihintay at pagsusumamo'y
Wag muna silang kumilos at aking mahanap
Ang tinig na akala kong susundo sa akin
Buhat sa paglimot ko sa aking sarili..

Namukod-tangi ang boses na aking hinahanap,
Naririnig ko na ang Kanyang mga yapak
Na tila ba patungo at palapit na sa akin.
Ngunit hindi ako makagalaw buhat sa pagkakayuko.
Ni hindi ko na masilayan pa kung sino ba ang paparating.
At dahan-dahan pa rin ang pagpadyak
Ng Kanyang sandalyas patungo sa akin.

At habang Siya'y lumalakad,
Ay dahan-dahan ding nagbago ang senaryo
Na aking kinalalagyan.
Narinig ko ang napakalakas na pagpaubaya ng alon,
Ang tunog ng kampanang magaan sa aking pakiramdam,
At ang mga humiheleng tila mga anghel
Na naging mitsa ng pagtatayo ng aking balahibo.

"Nasaan na nga ba ako?" Tanong ko sa aking sarili.
At muli kong narinig ang mga nagpupuring anghel
Na tila ba walang katapusan ang kanilang galak
At ako'y nadadala kung saan.

Hindi ko pa rin mabuksan ang aking mga mata
At wala akong masilayan maliban sa dilim
Na pilit kong nilalabanan at alisan.
Hinahanap ko pa rin ang tinig Nya
At nais kong tanggapin ang bawat salita mula sa Kanyang bibig.

Maya-maya pa'y narinig ko
Ang isang pamilyar na boses na tumawag sa aking, "Anak."
Habang ang aking kamay ay hawak-hawak pa rin
Ang pilak na muli ko sanang itatapon sa balon..

"Anak, halika na.. sabi ng doktor, may donor ka na raw.."
Sambit ng aking ina habang ako'y akap-akap
Sa kanyang mga maiinit na mga bisig.
Kusang tumulo ang aking mga luha
At sya nama'y humagulgol sa saya.

Walang salita ang sinambit naming dalawa,
Ngunit ang kanyang yakap ay humigpit.
At naramdaman ko ang kanyang mga luhang
Dumadampi sa aking balikat at sa aking damit.

At sa mga oras na iyo'y
Ang kanyang yakap ay higit pa sa lahat ng yakap sa mundo
Ang luha nya'y tila ba binabalot ng isang hiwagang
Nagpapakalma sa aking paghihirap.
Ang gaan ng aking pakiramdam,
Ang saya ng aking kalooban.

At doon ko natagpuan ang aking hinahanap,
At sa aking muling pagmulat
Kung saan may liwanag nang maaaninag,
Alam ko kung kanino na ako muling lalapit pa..
Alam ko, hindi ko man nasilayan ang lahat
Ngunit ang pakiramdam na iyo'y
Habambuhay kong nanaisin
At pasasalamatan.

1.
Noong unang panahon, doon sa lupain ng Mindanao
Puro katubigan ang nangingibabaw
Binabalot nito mga kapatagan
Kaya mga tao’y nakatira sa kabundukan
(Once upon a time, in the land of Mindanao yonder
Rising almost was water
Covering the plains
So people reside on the mountains)

2.
Sa loob ng mahabang panahon
Mapayapa’t masagana doon
(For a time lengthy
There’s peace & prosperity)

3.
Hanggang sa dumating halimaw na apat
Salot at kasawian ang sumambulat
(Until arrive four monsters
Pestilence & death disperse)

4.
Si Kurita na maraming kamay
Kayrami ring sinaktan at pinatay
(Kurita with many arms
Also many it kills and harms)

5.
Nananatili ito sa bundok na tinutubuan ng rattan
Sa bundok na ang ngalan ay Kabalan
(It stays on the mountain where grew rattan
On the mountain named Kabalan)

6.
Mabangis na higante naman ang pangalawang halimaw
Kung tawagin siya ay Tarabusaw
(The second monster is a giant not tame
He is Tarabusaw by name)

7.
Sa Bundok Matutum ito ay nakatira
Panghampas na kahoy sandata niya
(On Mount Matutum it lives on
A tree club is its weapon)

8.
Ang pangatlo kung turingan ay Pah
O kaylaking ibon ng Bundok Bita
(Pah is the epithet of the third one
Oh bird of Mt. Bita so gargantuan)

9.
Kapag mga pakpak niya’y ibinukadkad
Kadiliman sa lupa’y lumaladlad
(When its wings are opened wide
Darkness on land do not hide)

10.
Sa Bundok Kurayan ang halimaw na panghuli
Isang dambuhalang ibon iri
(The last monster on Mt. Kurayan
Also a bird gigantic one)

11.
May pitong ulong lahat ng direksiyon ay tanaw
Grabeng maminsala ang nasabing halimaw
(With seven heads that can see on all directions
This monster brought so great devastations)

12.
Lubos na mapaminsala itong halimaw na apat
Kaya sa kanila takot ang lahat
(So destructive are these four monsters
That’s why them everyone fears)

13.
Maliban sa isang prinsipeng mula Mantapuli
Si Sulayman itong kaytapang na lalaki
(Except for one prince from Mantapuli
Sulayman is this man of bravery)

14.
Si Haring Indarapatra nagpabaon
Isang singsing sa kapatid niyang yaon
(Given by Indarapatra King
To that his brother a ring)

15.
Isa ring pananaim inilagay niya
Sa tabi ng kanyang bintana
(A plant he placed also
Beside his window)

16.
Kapag daw nalanta ang halaman
Kapatid niya’y inabot ng kasawian
(If that plant withers
Death to his brother enters)

17.
At si Sulayman nagtungo sa Kabalan
Tinalo si Kurita na kalaban
(And Sulayman to Kabalan went ahead
The foe Kurita he defeated)

18.
Pagkatapos ay sa Matutum dumalaw
Pinuksa naman si Tarabusaw
(After which to Matutum visited
Tarabusaw too was exterminated)

19.
Sunod na pinuntahan ay Bita
Napatay niya doon si Pah
(Next destination was Bita
There he was able to **** Pah)

20.
Pero dambuhalang pakpak sa kanya’y dumagan
Inabot si Sulayman ng kamatayan
(But he was crushed by the enormous wing
Death to Sulayman was reaching)

21.
Sa oras na iyon ay nalanta ang pananim
Kasawian ng kapatid batid ng hari’t nanimdim
(At that moment the plant shriveled
Brother’s death perceived by king and lamented)

22.
Labi ni Sulayman tinunton niya
Binuhay ang lalaki gamit ang tubig na mahiwaga
(Traced he the corpse of Sulayman
Using magical water resurrected the man)

23.
Si Sulayman ay nagdesisyong umuwi
Si Indarapatra’y haharapin ang kalabang panghuli
(Sulayman to home decided to go
Indarapatra will face the final foe)

24.
Sa wakas ay napuksa rin ang ibong may pitong ulo
Sa pag-uwi ng hari may nakilalang dilag ito
(At last slain was the bird with heads that are seven
Upon the king’s return he met a maiden)

25.
‘Di nagtagal nag-isang dibdib ang dalawa
At muling nagbalik katiwasayan sa lupa
(Not later the two wedded
And in the land serenity reverted).

-08/25-26/2013
(Dumarao)
*for Epic Day 2013

gulong-gulo sa sistema
nagbabagong mga klima
nauubusan ng salitang maitugma
sa gabing malamig, ikalabing-lima

namamaalam, dating eksena
eksenang nabuo sa pantasya
binabalot ng tuwa't halina
tuluyan nang dumidistansya

tila'y pilit pinupuna
sandaling naglalaho na
tuwing nasisilayan
binabalot ng iyak ng paglisan

kumukupas na ang mundo
memoryang nakakandado
nawa'y mapagtanto
nawa'y mapagtanto

Marahil walang isang salita
ang makakapag-bigay linaw
Sa kadilimang taglay ng tuwina,
sa aking labi, tila nawawala ang ilaw

Mga mata'y malayo ang tanaw
ngunit hindi nito saklaw ang pagitan
Higit na malawak at binabalot ng panglaw,
sa paggising ay salat sa iyong galaw

At oo, tila nagkakaiba ang wika
na kilala ng ating mga dila,
kaya't iaalay na lamang ang buwan at araw
sa'yo, aking mahal, pati na rin aking diwa

Mula sa sulok ng aking silid
at sa isip na puspos ng suliranin,
isinusulat itong munting tula
sa buwan ng aking wikang kilala

Mga kamay ko'y ipinagdiriwang
na mayroong ikaw at ikaw ay akin,
ipinagbubunyi ang buwan ng ikaw
puso'y tatangis hangga't ika'y makapiling

umuulan nanaman pala.
paglipas ng takipsilim ang akin isipan ay patuloy na binabalot ng kadiliman. ilang oras nang naninimdim sa gabing lumalalim. kasabay ng pag buhos ng ulan ang pag agos ng mga luha na dulot ng kalungkutan, umaasa't naghihintay pa rin sa iyong muling pagdating. naiinip at  kung minsan pa'y napapailing, kailan kaya muling makakapiling? ilang nakaraan na ang lumipas subalit ang puso'y patuloy pa ring kumakaripas. naiwan sa 'king isipan ang mga bakas **** pilit kong tinatakasan. mga alaalang bumabalik sa mga yakap at halik mo'y patuloy akong nananabik.

umuulan nanaman pala.
kasingtulad mo ang isang paparating na ulan; darating, magpaparamdam at pagkatapos ay mawawala lang din pala. hindi ko maiwasang hindi maging malungkot sa sakit na iyong idinulot.  ang paglakas ng ulan ay siya ring pagkirot ng sugat na iyong iniwan. nakagapos pa rin ako sa iyong mga pangakong napako, gabi-gabi pa ring nararamdaman na para bang nakapaloob sa sako.

umuulan nanaman pala.
maalala ko na naman ang sugat na aking napala. luha ko'y patuloy na sumasabay sa pag agos ng ulan subalit lungkot ko'y hindi pa matangay. nararamdaman ko ang lamig ngunit mas nararamdaman ko ang muling pagyanig. mahal pa rin kita, sinta. ngunit gusto kong ika'y kalimutan na. subalit paano? sa tuwing umuulan ay ikaw ang aking naaalala. paano ba matatapos ang paghirap na nadarama? kapag kaya sa wakas, ang ulan ay tumila na? matagal na rin pala. siguro'y panahon na upang sarili ko naman ang aking unahin at palayain. para sa ikalalaya ng aking pusong iniwan, para sa ikagagaling ng pusong lubos na nasaktan.

sisimulan ko na— sisimulan ko nang makalimot.

pero teka lang muna—

umuulan nanaman pala.
'wag naman sana pero ayan na, papatak na naman pala.

huwag naman sana dahil—
dahil—
maaalala na naman kita.

Umuulan nanaman
Wala na ata tong katapusan,
Pero baka katulad lang ng pagmamahal mo na akala ko walang hanggan,
Yun pala ay matatapos din naman.

May mga bagay talaga sa mundong hindi tayo sigurado,
Tulad ng weather forecasts sa tv at radyo.
May mga bagay na ayaw mo na atang malaman ang totoo.
Katulad na lang ng "minahal mo nga ba talaga ako?"

Ang dilim na ng langit,
Unti-unti ka ng binabalot ng sakit,
Mga alaala ay nagiging mapait,
Buti na lang sinasabayan ka ng langit.

Sobrang lakas na ng ulan,
Wala na akong makita sa daan,
Kung saan ako pupunta ay hindi ko na alam kung saan,
Tila ba'y naghihintay na lang ako ng hangganan.

Ang bayrus ng COVID ay tila makasalanan.
Katulad s’ya ng isang halimaw sa katahimikan,
o isang ministrong mataas ang katungkulan
na aliping tagasunod ng kanyang among si Kamatayan.
Kahit anino pa lamang n’ya’y dulot
ay lubos na takot, katulad ng pinakamadilim
sa mga gabi, o sulok ng guwang
o pinakailaliman ng karagatan.
Kumakatha sa isipan
ng mga kakila-kilabot na nilalang
at pinagagalaw sila ng sabay-sabay
nakaambang silain, lamunin
ang bawat kaluluwa, ang mga dibdib binabaklas
upang nakawin ang mga pusong malinis at wagas -
hinihigop ang lahat ng dugo, bawat patak
sinasaid ang bawat pintig ng natitirang lakas..

Malupit itong coronavirus,
isang haring espada ang batas, ang utos.
May kumakalat na ulop, ang madla’y binabalot;
walang kamalay-malay nilang nasisinghot,
orasyong buhay ka pa’y loob mabubulok.
Sa pintuan, naririnig ang katok:
isang panauhing di-kanais-nais ay gustong pumasok,
isa na namang payapang tahanan,
ang kanyang natuklasan.
Wari’y may samurai na iwinawasiwas
doon, dito, nananabas, walang habas
kapagdaka, lahat ng tila nasugatan, mga biktima
lupaypay, bagsak ay sa ospital, lugmok sa kalungkutan,
kinakapos ng hininga, unti-unting nalulunod mistula,
ng sa baga at lalamunan, ay naiipong sariling plema.

Ang pandemyang ito’y isang salaan
salamin ng lipunan,
isang digmaan, kung saan
mailap ang tagumpay at katapusan
at bawat laban, laging anong sakit, talunan.
Lahat ng uri at sinsin ng pangsala ay taglay:
pusong may kabaitan, sa walang puso’y inihihiwalay
maayos na pag-iisip, ibinubukod sa mga lutang at walwal
matatapat, angat sa mga kurakot sa mga larangan
prinsipe’t pulubi, pilosopong tunay
at mga tagasunod, makata’t mga mang-aawit.
Salaan
ng mga malubhang pagkakamali
ng nakaalpas na pagkakataon
ng mga leksyong dapat pang matutunan
ng mga landas na hindi nakita, at maling tinahak
ng daan tungo sa kaligtasan, anuman ang kanyang kahulugan,
anuman ang halagang kabayaran.

Ang pagkakaliit na bolang ito ay mamamatay na payaso
mapanghati, katulad ng isang salaming nanlalansi, nanloloko
pinag-aaway:
Hilaga laban sa Timog
Silangan laban sa Kanluran
pinakamahihirap sa mga mahihirap
itatapat sa angkan ng kamahalan
at ng mga bago’t biglang-yaman
at ang nasa gitna: Aba! Aba! Isang iglap ay sigaw
“Saan ang Hustisya?”
at hindi naambuhan ng ayuda
kayamanang munti sa panahon ng taghirap
na nang panahon ng sagana’y inismiran, sabay irap
sila umanong nagbubuwis,
bakit ngayon ay nagtitiis?
Parang sina Cain at Abel naghinagpis
Nahihiya ako. Nahihiyang labis.

Ito ang krisis. Takot ay inihahasik.
pinagsasama-sama sa iisang inayawang bayong
ang tila abuloy na pamatid-gutom
na nakamaskara bilang rilip na tulong,
lahat ng kinatatakutan -
pagkawalay,
                         pag-iisa,
kapanglawan,
                                          ­        diskriminasyon,
matinding kalungkutan,
                         pagkakasakit,
                         kamatayan . . .

Labis akong nag-aalala.
Labis akong natatakot.

Anong oras na’t puno na naman ng puwang at kalungkutan?
Mga saya na bigla na lamang naglaho sa kawalan.

Sa paglipas ng oras,
tila ba’y nawawalan ako ng lakas at para bang gusto ko na lamang tumakas—
tumakas sa rehas na aking dinaranas.

Tahanan — ang palatandaan ng aking katauhan.
Dulot ng bigat ng kursong pinili sa kolehiyo,
ako ngayo’y malayo sa palatandaan ng aking katauhan.

Nakakamiss.

Malayo sa palatandaan ng aking katauhan,
katauhan na binabalot ng kalungkutan,
at hindi maipaliwanag na pakiramdam ng kawalan.

Paano nga ba ito?

Sa kabila ng nararamdaman,
patuloy akong lalaban at patuloy na paniniwalaan
na ang panghihinang  nararanasan,
ay pansamantala lamang.

patuloy kong tatandaan,
na ang kawalan ay panandalian lamang,
at ang palatandaan ng aking katauhan ay akin ding mahahawakan
dahil bukas, higit kong pagsisikapan
na aking pangarap ay makamtan.

121622

Mga pangarap ay nasa alapaap pa,
Susungkitin gamit ang pagsisikap
Pag-asa at pananampalataya.

Minsan, hinahanap ko pa rin ang sarili —
Habang sa mga mata ng iba'y
Doon pa rin pala ako nananalamin.
At baka sa paligid ay naroon ang ligaya
Kahit alam ko namang
Isa lamang itong patibong.

May mga katauhang nagpapaalala saking
Gusto ko ring marating kung nasaan man sila.
O makihati man lang sa mga bituing
Nasa kamay na nila ngayon
Habang ako’y naghihintay pa rin
Sa sarili kong panahon.

Binabalot ng dilim ang aking puso
Bagamat ako’y lumalantad sa liwanag.
Naghihikahos at nangugusap
Ang damdaming namahay na sa parang.

Nakakapagod palang mangarap
Na tila ba ako’y pinaglipasan na ng panahon.
Tila ba wala nang tala para sa’kin.
Akala mo ‘yun na,
Kaya ibibigay mo ang lahat
Ngunit uuwi ka pa ring luhaan
Pagkat paulit-ulit ka na ring nasaktan.

Saan na nga ba ibabaling ang tingin?
Kung ang lahat ng pinto ay kusang sumasara…
Kung ang lahat ng balik ay pait at hagupit…
Kanino na nga ba magtitiwala pa?
Sa sarili ba o sa kanila?

Sa kabila ng bigat ng aking mundo'y
Nariyan pa rin ang Liwanag
Ni hindi Sya natitinag
Kahit ako mismo ang mang-iwan…

At kung ang Liwanay ay walang kapaguran,
Ay baka 'yun na rin ang dahilan
Kung bakit mas nararapat ko pa ring piliin
Ang pag-usad kahit pa nasasaktan.

At baka sa dulo ng Liwanag,
Ay naroon ang gantimpala
Na kahit ang mundong ito'y
Hindi makapagbibigay.

ako'y walang boses, nakakulong at nakagapos
angking karuwagan ay pilit ko mang tinatapos
wasak na repleksyon ay ‘di na yata maaayos

katangi-tanging hiling ay nais mang isatinig
nawa'y poong maykapal, ito'y iyong madinig
sa nagdaang panahon na binabalot ng lamig

ang sariling kapansanan ay tila walang lunas
sa aking pagpikit ay iniibig kong kumaripas
sa mapait na ilusyon na hindi yata lumilipas

Nilalamig at nangangatog.
Naghihintay na tila ba maaga pa.
Alas dos na ng umaga,
Pero ito ako,
Nagbabakasaling darating ka pa.

Sabik na makita ang labi ****
binabalot ng ngiti,
At mga mata **** animo'y bituin
sa kalawakan.
Inagahan pumunta sa tagpuan
upang mapaghandaan,
Nakapagdasal na rin ako na
Sana damit ko'y iyong magustuhan.

Isang oras ang lumipas,
Gahol na gahol pa akong kumaripas
Makabili lang ng mapupulang rosas
Na ikakalat sa lamesang aking hahainan.

Handa na rin ang bulaklak
na ipinasadya sa murang halaga.
Nasinghot ko na nga lahat ng amoy,
Pero mahal, wala ka pa.

Naalala ko pa nga kung paanong
Nabigyan ko ng problema si mama
Kakahanap ng magandang tela
Na ilalatag ko para maupuan nating dalawa.
Ito na nga, handa na.
Nahiga, naupo, tumihaya.
Lahat na ata ng posisyon nagawa ko na,
Kaya mahal, nasan ka na ba?

Lumamig na rin ang niluto kong putahe.
Nawalan na rin ng lasa ang tinimpla
kong inumin kakalagay ng yelo
Para mapanatili ang lamig niya.

Handa na rin ang musika.
Handa nang umindak ang parehong kaliwa kong paa.
Nananabik nang maisayaw ka sa unang pagkakataon,
Sa loob ng pagsasama natin ng mahabang panahon.

Tila'y nagsasabi na rin na paparating ka na
Ang mga ilaw na aking palamuting hinanda,
Sa bawat pikit nila'y pag-asa kong
Yapak mo ay papalapit na.

Nilalamig at nangangatog.
Naghihintay na tila ba maaga pa.
Alas dos na ng umaga,
Pero ito ako,
Kakabasa lang ng mga text nilang,
"Wala na sya."

Nakatanga. Nakatulala.
Hawak ang bulaklak na ipinasadya.
Bumuhos ang mga luhang nawalan ng pagasang,
Darating ka pa..

dinadama ang malakas na ihip ng hangin
sabihin
sa akin
ano nga bang dapat gawin
sa tuwing
binabalot na ng dilim

Isang mababaw na bokabularyo,
Mga simpleng kahulugan,
Bawat araw,  umiikot sa isang siklo,
Ano nga ba ang hangganan.

Alin nga ba ang totoong pagkatao,
Ano nga ba ang mga hinaing at gusto,
Ano ba ang mga inspirasyon,
Ano ba ang aking layon.

Malalim na bangin,
Binabalot ng dilim,
Ako ba ay naliligaw,
O paglisan ay ayaw.  

Habang tumatagal,
Nawawalan ng saysay,
Nawawalan ng pananaw,
Nawawalan ng kahulugan.

Tingin ko ako'y mababaw,
Mula sa malayong tingin,
Baka nga totoong mababaw,
Subalit sa sarili'y nagsisinungaling.