“Set wide the window. Let me drink the day.”
― Edith Wharton, Artemis to Actaeon and Other Verses

Matapang, sino ang tunay na matapang?
Yung siga ba sa kanto?
O yung pulis na marami nang na-tokhang?
Hindi kaya ang senador ng oposisyon
Na laging bumabanat sa administrasyon?
O baka naman yung mamang komentarista
Sa radyo at telebisyon?

Saludo ako sa mga sundalo’t pulis na
Nakipaglaban doon sa Marawi. Walang
Sindak ang mga bombero na sumusugod
Sa nagngangalit na dila ng apoy.
Hindi matatawaran ang kagitingin ng
Mga nagpapakasakit para sa kalayaan
At kapakanan ng inang bansa.

Pero may ibang anyo ang katapangan
Na mas malalim at kahanga-hanga.
Ang katatagan ng puso at isipan sa gitna
Ng dusa at malagim na paghihirap.
Ang hindi pagsuko ng kaluluwang hindi
Kayang ibilanggo ng takot at banta ng paghihirap.

Si William Ernest Henley ang bayani ng
Katapangan na tinutukoy ko s’ya ay di nalupig
Kailanman. Hindi s’ya sumuko sa siphayo ng kapalaran
Hanggang sa huling sandali.

Pagnilayan natin ang kanyang Invictus:

“Mula sa gabing bumabalot sa akin,”

May mga kawawang nilalang na walang umaga
Ang kanilang buhay puro gabing madilim
ang laging umiiral. Walang liwanag, walang bukang-liwayway.
Mula pagkabata hanggang pagtanda puro hinagpis at pait
Ang kanilang laging sinasapit.

“Kasingdilim ng hukay na malalim,”

Maraming bangin sa buhay ng mga kapos palad
Na nakabaon sa dusa at hilahil. Hindi nila ito ginusto
Hindi kailanman pinangarap kaya’t hindi nila ito
Kailanman matatanggap.

“Sa mga diyos, ako’y nagpapasalamat”

Ang mga kawawang mahihirap at mga mangmang
Sa kaalaman na laging salat sa mabuting paliwanag
Ay laging nagpapasalamat sa diyos. Salamat sa diyos……
Hahaha….. walang diyos mga hangal. Kung may diyos
Wala sanang kahirapan at kaapihan na umiiral.

“Sa kaluluwa kong hindi natitinag.”

Katawang lupa lang ang sumusuko
Ang kaluluwa at pusong matatag
Kailanman ay hindi ito magagapi.

“Nahuli man ng pangil ng kapalaran,”

Ang pangil ng malupit na kapalaran
Ay laging nakabaon sa leeg ng mga hampas-lupa
At mga walang makain sa araw-araw.
Pero hindi nito kayang sakmalin ang mayayaman at
Ang mga burgis. Bahag ang kanyang buntot
Sa harap ng mga panginoon.

“Kailanma’y di nangiwi o sumigaw.”

Kahit sumigaw ka at ngumawa nang husto
Walang tutulong sa’yo, walang makikinig
Dahil bingi ang mundo at bulag ang mata
Ng panginoong mapagpala.

“Sa mga pagkakataong ako’y binugbog,”

Paos ang tinig ng mga inang mapapait kung humikbi
Mga pinanawan ng pag-asa at ulirat dahil sa pag-iyak
Walang saysay ang sumigaw – nakaka-uhaw ang
Pag-iyak magmumukha ka lang uwak.

“Ulo ko’y duguan, ngunit ‘di yumukod.”

Bakit ka naman yuyukod sa putang-inang kapalaran
Na walang alam gawin kundi ang mang-dusta at mang-api.
‘Wag mo’ng sambahin ang isang bathalang walang-silbi,
Lumaban ka at ‘hwag magpadaig.

“Sa gitna ng poot at hinagpis”

Galit at lungkot ito ang kapiling lagi
Ng mga sawimpalad. Malayo sa masarap
Na kalagayan ng mga pinagpalang sagana
Sa karangyaan at kapangyarihan.

“At sa nangingilabot na lagim,”

Nagmistulang horror house ang buhay ng marami
Walang araw na hindi sakbibi ng lagim, walang oras
Na hindi gumagapang ang takot. Takot sa gutom, sakit,
At pagdarahop.

“Mga banta ng panahong darating,”

Bakit ang mga walang pera ang paboritong
Dalawin ng katakot-takot na kamalasan sa buhay?
Ganyan ba ang itinadhana ng diyos na mapagmahal
At maunawain? Nakakatawa diba?
Pero ito ang katotohanan ng buhay.

“Walang takot ang makikita sa ‘kin.”

Tama si Henley bakit mo kakatakutan ang lagim
Na hindi mo naman matatakasan? Mas mabuti
Kung harapin mo ito ng buong tapang at kalma.

“Kipot ng buhay, hindi na mahalaga,”

Para sa isang lugmok sa pagdurusa wala nang halaga
Ang anomang pag-uusig at kahatulan na nag-aantay.
Impeyerno? Putang ina sino’ng tinakot n’yo mga ulol.

“O ang dami ng naitalang parusa.”

Parusa, ang buong buhay ko ay isang parusa.
Ano pa ang aking kakatakutan na parusa?
Hindi naging maligaya ang buhay ko ano pa
Ang mas malalang parusa na gusto mo’ng ibigay?

“Panginoon ako ng aking tadhana,”

Oo ako lang ang diyos na gaganap sa aking
Malungkot na buhay. Walang bathala akong
Tatawagin at kikilalanin ‘pagkat wala silang pakialam sa’kin.

“Ang kapitan ng aking kaluluwa.”

Walang iba na magpapasya sa aking tadhana
Ako lang hanggang sa wakas ng aking hininga
Ang dapat na umiral.

Si Henley ang tunay na matapang dahil kahit
Pinutol na ang kanyang mga paa, sa gitna ng sakit
At matinding dusa hindi s’ya sumuko. Ang kanyang
Kaluluwa ay nanatiling nakatayo.

unti-unting dumidilim
gabing walang mga bituin.
iyong mata'y walang kislap,
isip ay nasa alapaap.

kung sakali mang ayaw mo na
at 'di ako'ng para sa'yo,
wala akong magagawa
kung tadhana na ang sumusuko.

kung sakali mang pagod ka na
at 'di na 'ko ang 'yong lunas,
patawad aking sinta,
ayoko man pero pwede na...

pwede ka ng umalis
kung 'yun talaga'ng 'yong nais.
pero bago ka lumisan
mayro'n akong kahilingan...

'wag mo sanang iwanan ang lahat.
'wag sanang kalimutan ang
mga alaala nating masaya.
'wag mo sana akong kamuhian
dahil sa'king mga pagkukulang.
'di man kayang ibigay ang kalawakan,
buong-buong inalay sa'yo ang buwan.
'wag mo sanang bitawan.

Pinanday ka ng panahon
May tapang na hindi
basta sumusuko,
sa lahat ng laban
wala kang inuurungan,

Agimat mo ay katapangan
na umagaw mula sa kalaban.
Buo at tibay ng iyong loob
ano man ang iyong sagupain
walang di kakayanin.

laban mo’y hindi biro
Una kami sa iyong puso
Bago ang iyong pagkatao
Karamay ka, sa bawat
along bumubugso.

Ikaw ang bagong bayani
ng ating lipi na nagbabalik
ng kulay at sigla bitbit
ang bandila na may kisig
at buong katapangan.

Espesyal ang tula na ito kasi para 'to sa taong gusto ko,pero 'di ko alam kung tulad ko rin ba'y gusto niya ko.
Para 'to sa mga taong minsan nang umasa sa taong mahal nila, minsan na naging tanga at minsan na naging hibang sa kanya.

Noong una ka pa lang nakita
'Dii pa sumagi sa isip ko na isipin na gustohin ka
Hanggang isang araw,nagulat ako dahil lumapit at kinausap mo.
Bigla-bigla ka nalang nagkwento at sobrang nanibago ako sayo.
Ang daldal mo rin pala!
Sigurado magiging magkasundo tayong dalawa
Hanggang sa mga sumunod na araw at buwan
Dun ko lang na pagtanto na magiging kuntento na pala ako
Magiging kuntento na pala ako sayo.

Ang dami nating gusto
Pero ang pinaka paborito talaga natin ay ang sabay mag-timpla sa anumang oras ng "Kape"
Wala tayong iniintindi basta may ikaw at ako at ang mainit nating kape na pilit nating itinatanong
Kung bakit nga natin ito naging paborito?
Kung bakit nga ba kita gusto?
Sabay mag kape at nag-kukwentuhan ng kung ano-ano lang para humaba lang ang ating usapan habang nakatingin sa kalangitan.

Hanggang isang araw nagbago nalang ang ihip ng hangin at mayroong 'di maipaliwanag na kadahilan at bigla nalang ako sayo'y tumabang
Bigla-biglaan na may dumating na iba at gumambala sa anumang mayroon sa ating dalawa.
Yung dating ikaw at ako lang,napalitan ng siya at ikaw nalang
Kaya ako nalang ang nagparaya at dumistansiya
Para maging masaya ka na.
Kahit ang totoo,mas masaya ka naman sa akin talaga.
Pero 'diko na pipilitin pa
Na mapasa akin ka pa
Diko na iisipin pa kung sa paanong paraan kita mababawi sa kanya
At kung paano ka babalik sa piling ko habang nasa piling ka pa niya.
Diko alam kung pa'no?

Hirap maki-pag sabayan at makipag unahan sa taong sa iba nakalaan
Hirap maki-pag agawan ng oras at atensiyon mo habang may nagmamay-ari na sayo.
Siguro nga natakot lang akong sabihin sayo ang totoo
Na gusto kita!
Kahit alam ko may gusto kang  iba!
Na alam ko iba ang hanap mo at hindi 'yun ako
Hindi mo ko makita kasi kahit kailan 'di mo ko magugustuhan
Kahit kailan 'di mo ko papahalagahan
Kahit kailan 'di mo ko kayang mahalin kasi ako'y kaibigan lang
At kahit kailan 'di mo kayang mahalin ako tulad ng pagmamahal  na napapadama ko sayo
Pero ok lang.

Sumusuko na nga rin ako sa kakahintay
Pero itong puso pilit paring umaasa na baka pag nalaman mo ang totoo baka magustuhan mo rin ako
Baka bumalik ang oras na para bang may "Tayo"
Kahit ang totoo ang turing mo lang naman sa akin ay kaibigan mo
Kaibigan mo na patago na umiibig sayo
Na hanggang ngayon wala ka parin ka alam-alam na ito'y seryoso.
Walang biro.
Kaibigan mo na laging nandyan sa tabi mo,
Pero iba ang hinahanap mo.
Iba ang gusto mo.

Sana ako nalang!
Sana tayo nalang!
Sana magkaroon ako ng pagkakataong maging tayo
Nang sa ganun ay 'di na mahirapan pa na umasa pa sayo
Umasa na mamahalin mo
Umasa na magiging ikaw at ako
Pero salamat nalang dahil naging parte ka ng masayang ala-ala ko
Salamat kasi naging maganda kang inspirasyon ko
Dahil kung wala ka at kundi dahil sayo
Di ko mabubuo ang ako sa pagkawala mo
Sa piling ko.

Ilang taon na ang nakalipas
ng huli kong masilayan
ang haplos ng pag-asa.
Ang paghangad na makapiling ka,
na siyang nabaon lamang
sa alikabok ng kahapon.

Halintulad sa isang bangungot,
ang sakit at pait na kanyang dinulot.
Kahit anung pagsusumidhing magising
ang gawin, hindi matanggal-tanggal
ang sakit at bakas ng pag-asang
paulit-ulit na binigo.

Sa mataimtim na panalangin,
sinubukan kong idaan.
Huwag lamang bumitiw
sa pangakong dala ng pag-asa.
Sa bandang huli, subalit
akin ring napagtanto,
mga naturing na panalangin,
para bang mga salita,
na isinambit lamang sa alapaap,
hindi dinidinig ng nasa Itaas.

Kaya't ako'y sumusuko na.
Tama na. Sukdulan na
ang pighati ng aking puso
na umaapaw sa kirot,
na nagdurugo dahil
sa ipinagkait na pag-asa.

Parang isang pilas na papel,
na sinulatan at minarkahan
para lamang lukutin, itapon, at
nagmistulang balewala --
walang isinulat at hindi sinulatan.

lapis
gamit panulat
sa dulo'y pambura
pantanggal ng sulat

lapis
pinapatulis
gamit ng maliit na pantasa
panlinaw ng sulat

hapis
pilit pinipiga
mula sa pusong sumusuko na
papunta sa dulo ng pansulat

lapis
wala na
tinasahan at pinilit buuin
ngunit nabali na

Nadudual, nahihilo, walang gana kumain, walang gana gumalaw at gumawa ng pagbabago

May motibo pero mabilis ding sumusuko
nilalamig, nanginginig, nakatulala, kumukulo na ang sikmura

Ibang-iba sa panlabas na anyong ipinapakita
katahimikan, kasiyahan, kalituhan, sigaw ng pusong uhaw
makakamit kaya lahat bago pumanaw?

ika-29 ng Oktubre

Nakaligtaan ang lihim na pagkakamali
may oras pa bago maputulan ng tubig

Minsan talaga hindi ko na alam
     kung bakit pa ako naghihintay
At kung ako naman ay lalaban
     para saan pa ba iaalay.

Minsan hindi ko na alam
     kung bakit pa ako umaasa
At kung titigil naman
     nangangapa ako ng rason para tumuloy pa.

Minsan hindi ko na rin alam
     kung bakit pa ako humihiling
At kung itatapon ko nalang
     hinahabol naman ako ng mga bituin.

Minsan hindi ko alam
     kung bakit nakakaya ko pang magbigay
At kung ako naman ay tatanggi
     hindi ko rin makita ang saysay.

Minsan hindi ko na alam
     kung bakit pa kita minamahal
At kung susubukan kong magdahilan
     naiisip ko pa ring sumugal.

Minsan hindi ko na rin alam
     kung bakit hindi pa ako sumusuko
At kung ihihinto na
     sarili ko rin lang ang aking niloloko.

Minsan hindi ko na talaga alam
     minsan hindi ko na mahanap ang kasagutan
Ngunit sana makahanap ako ng kasiguraduhan
     *kahit minsan lang.

Kung makakausap ko lamang ang batang ikaw, sasambitin ko sa kan'ya na alam mo ba, ikay isang batang maraming talento. Mapapahanga sa'yo ang mga tao nang dahil sa pag-kanta mo.

Hahanap-hanapin nila boses na napakaganda, mistulang anghel ang umaawit kapag narinig na. Lahat ng kanilang mata'y sa'yo titig kapag inumpisahang umawit, 'di sila kukurap kahit saglit.

Kung makakausap ko lamang ang batang ikaw,
papayuhan ko s'ya na marami kang makikilala kaibigan man at kaaway, mayroong mananatili at aaalis, may mamaalam at 'di na muling babalik.

May makikilala ka na isang pag-ibig, mamahalin ka niya. Gabi't araw  ka niyang ipapanalangin na sana maayos kalagayan mo. Siya sa'yo mag-aalala kung kumain kana ba o may sakit ka.

Kung makakausap ko lamang ang batang ikaw,
Ipapaalam ko sa kan'ya na kay raming paghihirap ang dinaranas mo, pero sa kabila nito ay hindi ka sumusuko, parati mo kinayakayanang lampasan.

Isa kang napakatatag na babae na hindi agad aatras sa ano mang pag-subok sa harap, parati kang nag-papatuloy na may bitbit na ngiti sa mukha na hindi basta-basta mabubura.

Kung makakausap ko man ang batang ikaw,
babanggitin ko sa kan'ya na huwag kang mag-alala ang hinaharap mo ay nasa maayos na kalagayan. Kasama n'ya iyong pamiya at minamahal siya.

Huwag kang mag-alala sa kinabukasan, pag-tuunan mo ng pansin ang kasalukuyan, sulitin mo ang bawat araw para maging masaya, dahil ang kinabakusan ay malayo pa ang kasalukuyan ay nasa harap na.