hindi ko alam saan magsisimula.
sa pagsulat ng ”tama na”,
sa paglakad sa kalsada,
o sa pagtipon ng mga tulad kong galit sa kanila.
saan ba ako magsisimula?

tama na. parang awa niyo na.
hindi ito tama, kaya tama na.
sa gitna ng mas malaking problema,
ito pa ang inyong inuna:
ang pagprotekta sa inyong mga buhay
na sadyang kay saya.

paano kami?
paano sila?
paano na ang mga taong lunod sa problema,
lunod sa sakuna?
hindi pa ba sapat ang paglunod niyo sa mga taong nagtangkang magsalita noon pa?

kung ako’y mawawala
dahil sa aking pagsalita,
sa aking paniniwala,
mga minamahal ko,
di bale nang ako ang mawala
kesa ang karapatan na dapat nasa atin pa.

"bakit ka ganyan mag-isip? hindi naman ako mawawala."
yan ang sabi mo sa akin noon
buti nalang hindi na ako naniwala
dahil kung sakali, hanggang ngayon ay magsisinungaling pa rin ako sa sarili ko
"patawad" lang ang naisagot ko
hindi ako perpektong tao kaya sana patawarin mo 'ko
hindi ko na binigyan ng isang segundo ang pag-iisip
dahil ang salitang ito
salitang nanghihingi ng kapatawaran mo
ay matagal-tagal nang nagkukubli sa'kin dito
ngunit bigyan mo ako ng kaunting panahon para magpaliwanag sayo
dahil sa pagkakataong ito lunod na ang sarili sa kasinungalingan
ng "patawad" noong simula palang
"patawad", dahil simula noong iniwas mo ang mga mata mo
noong akala ko ayos pa ang haligi na sinasandalan ko
hindi na ako naniwala
"patawad", dahil pagkatapos noong pagsisigawan natin
tumitig ka sa mata ko, alam kong patibong mo na naman 'to
kaya hindi na ako naniwala
"patawad", dahil sa tuwing sinasabi mo ang salitang "patawad"
halos hindi ko na maihulma sa utak ko ang ibig sabihin mo
kaya ni minsan hindi na ako naniwala sayo
at halos lahat ng salita na binibigkas ng labi mo
patawarin mo ako, dahil sa hangin ko nalang ibinabato
sa pagkakataong ito na nasabi ko na ang salitang "patawad"
sana patawarin mo ako
dahil hindi ko masabi ang lahat ng ito sayo
nais ko, pero ayokong sisihin mo ang 'yong sarili
ayokong isipin mo na ikaw ang nagkamali
pero sana pala binanggit ko nalang sa 'yo 'to
para ngayon hindi lang ako ang nahihirapan na bumitaw
dahil alam ko, matagal ka nang bumitaw
at akala mo ako ang nauna
pero hindi,
hindi, dahil hanggang ngayon nakakapit pa rin ako
alam ko ang totoo pero nakakapit pa rin ako.

Ikaw ang aking reyna
Kaya pala tingin mo saakin ay alila
Hindi lamang sa iyo
Pati na rin sa pag-ibig mo na hindi mabisa

Inutos mo na ang lahat saakin
Maliban na lang sa ikaw ang ibigin
Sinugal kong oras, ako'y rin lang pala'y lilisanin
Nilapag kong pag-ibig, inilipad lamang ng hangin.

Pagmamahal ko sayo ay totoo
Habang ang lahat sayo ay biro
Tinuruan mo ako mag mahal ng totoo
Ngunit sa sariling turo 'di ka man lang natuto

Matagal ka nang tumalikod
Sa relasyon nating nakakapagod
Wasak na ang puso, isip ko'y 'wag mo nang isunod
Matagal ka nang wala dito, matagal na ring akong lunod

Ang layo na ng iyong tinakbo
Natatapak-tapakan mo pa rin ako

Pakiusap aking reyna, umalis kana

Gigising pa ako sa pagiging tanga.

Tandang-tanda ko pa

Makakalimutin ako pero tanda ko pa rin ang mga dumaang araw
Mga panahong ang bawat salita mo bumubuo ng akin araw,
Bawat katinig sa aking balat humahaplos,
Bawat patinig sa balahibo ko dumadausdos.

Hinding hindi ko malilimutan, tunog ng boses **** kay lambing
Nang sinabi mo sa’kin na ako’y gusto mo rin.
Makakalimutin ako pero natatandaan ko lahat ng sinabi mo,
Nung panahong ginantihan mo ko ng salitang “ikaw lang rin ang mahal ko"

Hinding hindi ko malilimutan kung papaano tayo magtinginan
Kung paano tayo naghahati sa mga pagkaing nakahain sa ating harapan.
Kung kelan tayo sabay humahalakhak at parang lunod sa kapit ng alak
At kung papaano tayo magtinginan sa tuwing tayo’y magkaharapan.

Hinding hindi ko malilimutan ang mga panahong kamay nati’y naglapat
Nag salit-salit bawat daliri, nagsasabing habang buhay tayong magiging tapat.
Yung higpit ng bawat kapit sa balikat na tila ayaw malayo
At siyempre ang panahon na una tayong nagtagpo.

Hirap talaga akong makaalala ng mga bagay na nangyayari,
Kilala mo naman ako, likas na makakalimutin.
Kaya nga di ko lubos maisip na kahit hirap akong makaalala.
Hinding Hindi ko pa rin malimutan, ang mga luma nating ala-ala.

pag apak ko pa lang sa pampang,
lunod na ka agad.
tubig na pumapasok sa baga,
hinahayaan lang.

pero bakit ganoon?
pilit ka paring sinisisid,
kahit ang tubig hanggang talampakan,
kahit abot kamay lang ang buhangin.

hindi ako aahon, hindi ako hihinga,
mas gugustuhin kong malunod,
kesa umahon sa mundong wala ka.
sisisirin hanggang may perlas na makuha.

Ano nga ba ang laman,
Ng isang katanungan,
Ano nga bang kasagutan,
Lunod, katahimikan.

Bibilang ng lima
upang sarili'y mapakalma
sabay bugtong-hininga
mga luha'y nagsitulo na pala
dahil hindi na kinaya ang sakit na dala,

akala nila wala akong problema
akala ng iba ako ay masaya
akala nila wala akong iniinda
nasanay kasi silang lagi kang nakatawa
nasanay kasi silang lagi kang masaya
nasanay kasi sila na ganyan ka,


napakahirap na sitwasyon
hindi nila alam na saking pag ngiti
sa loob nito'y pighati
iniisip ng iba na nagbibiro lang ako
iniisip nila na hindi ito totoo
pero hindi nila alam unti-unti na akong pinapatay nito,

dinadaan ko nalang sa pagpapatawa
upang ang iba'y mapasaya
ngunit sakabilang banda
ay may salitang nag nanais na "ako naman sana."

nag tatago sa bawat ngiti sa labi ko
ang sandamakmak na problemang pasan-pasan ko
sakabila ng aking pagtawa
ay may lungkot na dinarama,

ginawa ko naman ang lahat,
ngunit bakit hindi parin sapat
hindi ba nila nakikita
o ayaw lang talaga nila bigyang halaga,

siguro nga talagang walang nagmamahal sakin
dahil walang umiintindi
sa aking pag inda
lunod na lunod na ako sa kalungkutan
labis-labis na akong nahihirapan,

puso ko'y hirap na
Ayoko ng magpanggap pa
magpanggap na masaya ako
sa harap ng iba
dahil ang totoo, halos 'di ko na kaya,

ako'y biktima ng sarili kong kalungkutan
biktima ng kahibangan
biktima ng kapighatian
biktima ng pusong mapanlinlang
at biktima ng isip na nais ng lumisan,

hindi ko na kilala kung sino ako,
hindi ko na kilala ang sarili ko
kailan ba ako makakatakas dito
sa higpit ng kadilimang
bumabalot sa isip ko

alam kong hindi ko na kaya
pero kakayanin ko pa
kakayanin kong muling
makatayo sa sarili kong mga paa
upang masolusyonan
ang aking problema

kakayanin kong lumaban
dahil ayaw kong maging talunan
at hinding hindi ako magiging talunan
kakayanin kong labanan ang lungkot
upang hindi na ako tuluyan nitong mabalot,

alam kong may kwenta
akong tao dito sa mundo.
alam kong may nagmamahal
pa sa akin ng totoo
alam kong ang Diyos ay
lagi kong kasama sa lahat ng dako
alam kong Sya ay laging nasa tabi ko
alam kong yayakapin
nya ako sa bawat pighating ito!

hindi ako magpapalamon sa aking depresyon
lalaban ako kahit problema'y
kasing lakas ng alon
lilipas din ang hapti ng kahapon
hindi man ngayon
ngunit darating ang bukas
at itong kalungkuta'y magwawakas.

Hinayaan ang sariling anurin nang oras
Hinayaan ang puso mag hilom ang butas
Hinahayaan ko nalang sarili ko
wala din naman may pake
Paka hulog nalang sa bangin
paka lunod sa dagat
masakit iwan lamat
parang nag luhod sa asin

Gustong harapin ang problema
pero baka di pwedi
Ang problema kasi ang sarili

Lulutasin sana
Tatapusin sa isang bala

Inom nang lason sana isahaan akoy bulagta
ikakamatay palang lason yung lason na salita

Salitang binitawan
mga tao sa paligid
Di ko maiwasan
mga taong mapili

Mga perpekto
Gustong itama matagal nang tama
kunting mali mo lang
masakit na salita sayo tatama

Kaya mas mabuti pang patayin mabilisan saksak O baril sa mukha
kesa patayin dahan dahan sa masamang salita.

Sa bubong ng gabi, humulagpos ang ulan,
Parang lihim **** ‘di ko maintindihan.
Bawat patak, isang alaala **** buo,
Lumalampas sa basang baso ng puso.

May yelong humihinga sa aking baso,
Pero ikaw ang lamig na ‘di maglalaho.
Ang ulap nagbubuga ng tagay ng langit,
Ngunit ikaw ang tama na ‘di ko ma-ipit.

Kalsadang basang nilakaran ng tanong,
Puno ng kalansay ng ‘yong mga layong.
Umihip ang hangin, nilunod ang ilaw,
Pero ikaw pa rin ang lasong umaalab sa salawal.

Malakas ang ulan, kumakanta sa bintana,
Pero ikaw ang bagyong may sariling tunog at drama.
Hindi alak ang dahilan ng hilo kong ito —
Ikaw 'yon. Sa'yo ako lasing. At buo.

"Maskarang Walang Mukha"
(Anino ng Gyera)

Namuong peklat ng kasaysayan
Ang bakas ay nanuot sa puso’t isipan.

TATSULOK na kalaban —
Walang korona, ngunit makapangyarihan.
Walang trono, ngunit hari-harian.
Walang kawal ngunit lahat tau-tauhan.


Timbangin ang yaman:
may bakal na paninindigan.
mabigat na hidwaan,
Umiikot na katiwalian.

Tinatali.
Sinisindak.
Hinahati.
Nililinlang.

At ang takot ay anyong nananahan.
habang ang mga sugat ay naghihintay
madampian
Ng panatang nag-aapoy —
ngunit ang dulot lang ay usok at panaghoy.

Habang tayo’y nagsisisihan,
Sila nama’y nagngingisihan.

Ang “walang mukha”
Di mailarawan,
Nagtatago
Sa likod ng
MASKARA
Na ating kinamulatan.

Sinabit na MASKARA —
Karangalan — may dungis at mantsa.
Katotohanan — may luha.
Kalayaan — ngunit paralisa.
Katarungan ba o tanikala —

Para saan ba ang bomba at bala?
Sandata ba o  sumpang ipapamana?

Kamatayang —
Hukay ang iniiwan.
At ang kahirapan ay libingan.

Kapayapaang  —
Umaalingawngaw
Sa umuugong na katahimikan.

At ang lipunan?
na isantabi...
Nalipon ng sakit,
At kasinungalingang
Nakakabingi.

~At kung patuloy natin susuotin...
MUKHAng — tayong lahat rin
ang biktima, at ang tahimik na salarin.


----------------------------------------------


"Bulo­ng ng Dahon"
(Himig ng Kalikasan)


Sa mundong puno ng
kulang,
sapat,
at sobra —

tayo raw ay mga dahon.

Sumisibol.
Lumalago.
Nalalanta.

Kumakalas.
Tinatangay.
N­awawala.

Ngunit sa ating pagkawala,
doon raw tunay
na matatagpuan ang sarili.

Sapagkat sa bawat pagkalagas,
ay simula ng panibagong pag-ugat.

At kung ako nga ay isang dahon,
siguro ako 'yung uri ng dahon na...

hindi basta bumibitaw, kahit taglagas.
Sumasayaw pa rin sa hangin, kahit lumakas.

Sinasalo ang patak ng ulan.
At sa araw —
nakikipagtitigan.

Ako’y lilim rin
sa liwanag ng buwan.

Aninong masisilungan
kapag kailangan.

Ngunit marahang kumakawala,
pag ang baha'y rumaragasa —

upang magpatangay sa agos,
habang nakalutang sa hangin.

Minsan lunod sa alon,
ngunit 'di salungat
sa lalim.

Ako’y dahon
na may sariling landas —
kahit malihis,
o maligaw
sa tatahakin.

Ikaw ba?

Anong klaseng dahon ka
sa panahon mo?

‘Yung madaling kumawala?
O 'yung pilit na kumakapit?

‘Yung natatangay?
O 'yung naglalakbay?

Basta ako —

ako ang kapirasong dahong ligaw.
Karugtong ng bawat hibla ng ugat.
Tinatahi ang tagpi-tagping mga balat.

Sumisibol.
Lumalago.
Nalalanta.

Kumakalas.
Tinatangay.

­At
nagtataka:

Na kung tayo’y mga dahon
sa iisang puno —

maaari kayang malaman
kung sino ang ugat,
at ano ang bunga
ng ating pagtubo?

Pero...

kailangan ba talagang
hukayin ang lalim ng ugat?

O mas karapat-dapat
na magpalago na lang sa sanga,
bago pa tuluyang matuyo
ang mga tangkay?

Kasi baka ang tunay na saysay —

hindi lang nasusukat
sa bunga,
o pakay —

kundi nasa halaga rin
ng ating paglalakbay
at
pagkabuhay.

...{𝒷𝓊𝓁𝑜𝓃𝑔 𝓃𝑔 𝒹𝒶𝒽𝑜𝓃,
at ng damdaming
hindi mapa-amin —
sapagkat palaging
hinihipan ng hangin...}

At marahil,
ang tugon sa lahat ng tanong —

ay hindi sa paghahanap,
kundi
sa pananahimik.

Kasama ng agos.
Ang ihip.
At ang malumanay na huni
ng mga ibon sa paligid.


Bulong na dinig —
kailangan lang
pakinggan muli.


---------------------------------------


"UGAT"
(katatag­an at katapatan)

Kung ikaw ay dahon
na dinadala ng hangin,
ako marahil —
ang ugat na nanatiling tahimik,
nakabaon sa lupa,
nakikinig sa bawat yapak
ng panahong lumilipas.

Ako ang himig
na hindi umaalingawngaw —
ngunit nananatili
sa kailalim-laliman ng alaala.

Habang ikaw ay sumasayaw
sa sayaw ng taglagas,
ako'y nananatiling
yakap ang lamig ng tag-ulan.

Tahimik kong pinipigilan
ang bawat pagbagsak mo —
nang hindi mo namamalayan.

Hindi ako tanong.
Isa akong sagot
na matagal nang naroon
bago pa maitanong —
kung sino ang nagtanim,
at ano ang bunga.

Sapagkat kung ang dahon ay dumarapo,
at muling nawawala —
ako naman ang di-makita,
pero palaging naroroon:

sa bawat pagsibol,
sa bawat pagkalagas,
at sa pagitan ng mga saglit
na walang makapagsalita.

Hindi ako lilim —
ako ang dilim na may silbi.
at liwanag na hindi makukubli
Hindi ako aninong masisilungan —
ako ang silong
ng mga alaalang hindi pa binibigkas.

At kung ikaw ay nagtataka
kung kailan dapat hukayin ang lalim —
ako ang lalim na iyon.
Hindi para mabungkal,
kundi para maramdamang
may pinanghahawakan ka pa rin.

Kaya bago ka tuluyang tangayin,
alalahanin mo:

ang bawat dahon —
kahit ligaw —
ay minsang nanggaling sa sanga,
na ikinabit ng pag-ibig
ng isang ugat
na tahimik lang,
pero totoo ang kapit.


𝖠𝗄𝗈 𝖺𝗇𝗀 𝖽𝖺𝗁𝗂𝗅𝖺𝗇 𝖻𝖺𝗄𝗂𝗍 𝗆𝖺𝗒 𝖻𝗎𝗅𝗈𝗇𝗀 —
Ako ang pinagmulan ng tinig.