“It's being here now that's important. There's no past and there's no future. Time is a very misleading thing. All there is ever, is the now. We can gain experience from the past, but we can't relive it; and we can hope for the future, but we don't know if there is one.”

― George Harrison

Ang kamusmusan daw ang pundasyon kung gusto mo’ng magkaroon ng matibay na kinabukasan. Dahil ang isipan daw ng isang paslit ay tulad sa Tabula Rasa (blank slate) na magandang sulatan ‘pagkat tiyak ang kalinisan. Nasa labi ng isang musmos ang katotohanan at nakikita nang kanyang mga mata ang malinaw na mga kaganapan at naririnig n’ya ang bawat katagang binibigkas dalisay man ito o masama nang walang halong alinlangan.

Subalit may mga paslit na hindi na makikita ang kanilang kinabukasan dahil maagang nawawala ang kanilang buhay. May mga paslit na sa muarang edad ay marami ng lamat ‘pagkat dangal nila’y hinapak ng mga hinayupak. Mga inosenteng paslit na dahil sa maling pagkonsenti nang mga hangal na magulang ay naging mga pasaway at salot sa lipunan. Naging sinungaling ang kanilang mga murang labi kaya’t natutong magtahi ng mga k’wentong mali. Naging mapurol at mabalasik na tulad sa isang asong ulol.

Nagsisiksikan sila sa mga madidilim na eskinita habang sumisinghot ng solvent at lumalaklak ng syrup. Nagumon sa bisyo at kalaswahan, binaon sila ng sistema. Naging mga dilingkwenti at walang kwenta. Nasayang na buhay, nasayang na panahon. Ang iba ay bigla na lang tumutumba kapag tinamaan ng bala o di kaya ay nahagip ng saksak sa tagiliran. Mga makabagong desaparecidos na bigla na lang naglalaho sa dilim ng gabi.

Hindi ko na mabilang ang mga eksena sa telibisyon na tulad nito: binatilyo nawawala, dinukot daw nang mga di-kilalang lalake makalipas ang ilang araw natagpuan na patay. Binaril, tinadtad ng saksak. Riot sa kanto mga kabataan nagsagupaan. Nagpaluan, nagsaksakan at may nagpaputok pa ng baril – patay bumulagta na lang bigla. Sabi ni Rizal ang kabataan ang pag-asa ng bayan; hindi mali ka Pepe, ang kabataan ay hindi pagasa ng bayan kundi sila na ang panlaban sa mga sagupaan. May mga pick-up girls na nahuli sa kalye, ilan taon daw ito? Disisyete anyos lang, putang-ina naman hija kabata-bata mo pa bakit naging pakantot kana? Grabe! May gatas ka pa sa labi puro kantutan na ang alam mo bwesit kang bata ka.

Mga kabataan na pag-asa sana ng inang bayan bakit kayo nagkaganyan? Hindi n’yo ba naiisip ang iyong magiging kinabukasan? Bakit kayo nagpapatangay sa mga tuksuhan at mga walang kwentang huntahan? Meron pa kayong mapupuntahan, ang kabiguan ay hindi isang hangganan. Umahon kayo sa pagkakalugmok habang meron pang paraan. H’wag n’yo sanang sayangin ang inyong buhay.

Malalagkit na mga halik
Amoy ng alak at yosi,
kumakapit sa damit
Kaunting barya,
puri ang kapalit
Eto ang turo ni inay
"Kapalan mo ang lipstick anak,
hindi magtatagal ikaw di'y masasanay"
manipis na tela
ang bumalot sa murang katawan ni Teresa
"Sariwang-sariwa!"
hindi magkamayaw ang mga kalalakihan
Sa entablado kinalimutan
ang nagdurusang puso
binalatan nang dahandahan



-Tula XI, Margaret Austin Go

Sino ka para limitahan ako
sa making kalayaan sa murang edad
na kung tutuusin ay
batbat pa ng pakikipagsapalaran?
Maglaro ng tumbang preso,
tagu-taguan, syatong at bahay kubo
sa bakuran ni Tagean-Tallano;
unawaing ang buhay ay hindi lamang basta dekorasyon
at mapagtanto ang kabuluhan
na sa pagkakadapa'y matutong bumangon,
ang mali at itama
at ituwid ang baliko;
Na kaakibat ng mabuhay ang panalo at pagkatalo.

Sino ka?
Sino ka, at naisipang unti-unting kitlan ako ng buhay;
Akong sinasabing
'pag-asa ng' inyong 'bayan'
ngayon ba'y magiging
kalaban ng estado't pamahalaan,
nang batas ng taong
tutugis at pipiit sa akin
sa loob ng kulungang nakahandang pumatay
ng kinabukasan?
Ako dapat ay malaya,
malayang maglaro ng tumbang preso,
tagu-taguan, syatong at bahay kubo
sa bakuran ni Tagean-Tallano;
unawaing ang buhay ay hindi lamang basta dekorasyon
at mapagtanto ang kabuluhan
na sa pagkakadapa'y matutong bumangon,
ang mali at itama
at ituwid ang baliko;
Na kaakibat ng mabuhay ang panalo at pagkatalo.

I.
Sa mura kong edad ulila na ako,
Pumanaw ang aking ina sa pagkakaluwal ko.
Ang aking ama ay nakakulong,
Pagkat sa droga s'ya ay nalulong.

II.
Sa mura kong edad sinubok na ako ng buhay,
Naranasan ko nang matulog sa lansangan,
Habang walang kumot na nakadagan saking katawan.
Tanging liwanag lang ng buwan ang nariyan upang ako'y gabayan.

III.
Sa mura kong edad natuto na akong mang-umit.
Nilalaslas ko ang bag ng aleng sa braso ay nakasabit.
Sabay tatakbo ng mabilis para makatakas,
Sa mga parak na nais akong mabitbit.

IV.
Sa murang kong edad yosi na ang aking hinihithit,
Umaaktong action star at sa pagitan pa ng daliri nakaipit.
Ito nalang ang aking nagsisilbing pagkain,
Dahil kagabi pa ako di nanginginain.

V.
Sa mura kong edad kinamuhuian ko na ang mundo,
At ang lagi kong tanong: "Bakit ganito ang sinapit ko?!"
Nanliliit na ang tingin ko sa sarili ko,
At tila wala na atang patutunguhan ang buhay kong ito.

VI.
Sa mura kong edad naligaw na ang landas ko,
At may inggit ako sa taong nagbabasa nito.
At kung sasabihin n'yong malas kayo sa buhay niyo,
Ano pa kaya ang mundong sinapit ko?

Sa malayong baryo ng lalawigan ng Antigo, ng bayan ng San Arden
Nakatira kapiling ng ama
Sa murang edad, sanay magtrabaho
Magpukpok ng pako sa tabla

Sapagkat naulila sa inang nagluwal
Ikinapahamak ang matagal na pagpapakasakit
upang mailabas lang kapagdaka
bilang anak niya
sa kamalig ng kanyang ama

Kinalong ng lolo
Mga kamag-anak ay humingi ng saklolo
Bumugalwak ang dugo sa patadyong
May pag-asa pa bang mailigtas
kung dadalhin pa sa bayan nang gamutin ng pantas

Sa daraanan sa palayan, kay lakas ng ulan
Pumapagaspas ang dahon ng palay
Kakaunti lang ang hininga sa di magkamayaw na hangin
Talagang binawian na
Nautas ang ilaw ng pamilya

Sapagkat iisa lang ang bunso't panganay
Kailangan sundin ang utos at patnubay
Kung nabagot sa kahihintay,
sa pag-uwi may sasalubong-
hampas ng latigo na maglalatay

iniwan mo ako.
saka mo nalamang
mahal mo pala ako.

mahal mo ako.

saka mo napagtantuhang
kailangang iwan mo ako.


huwag **** bigyan ng hustisya

ang mga espasyo ngayon sa bawat pangungusap.
bawat salita ay dapat paghiwalayin

kahit alam nating ito’y may kahulugan
at ugnayan.

ikaw

ako

mahal
 kita

ano ang saysay ng salita

kung sa bibig o kamay
ng iba ito manggagaling?

bakit mas masakit 
ang kirot ng pusong

‘di dahil sa pagsisiayos ng mga salita
kundi sa ating pagkakaisang

naudlot sa pagtalima ng mga alituntuning
sinulat naman ng iba?


mamahalin kita*
*kahit ang palaugnayan ay magkakamali rin.
kung susunod ang ating mga puso

gusto mo bang mabigo?

‘di mababawasan sa murang salita

ang anumang nararamdaman.

idaan mo na lang sa kilos,

kung ayaw **** sumunod sa palaugnayan.

Nilalamig at nangangatog.
Naghihintay na tila ba maaga pa.
Alas dos na ng umaga,
Pero ito ako,
Nagbabakasaling darating ka pa.

Sabik na makita ang labi ****
binabalot ng ngiti,
At mga mata **** animo'y bituin
sa kalawakan.
Inagahan pumunta sa tagpuan
upang mapaghandaan,
Nakapagdasal na rin ako na
Sana damit ko'y iyong magustuhan.

Isang oras ang lumipas,
Gahol na gahol pa akong kumaripas
Makabili lang ng mapupulang rosas
Na ikakalat sa lamesang aking hahainan.

Handa na rin ang bulaklak
na ipinasadya sa murang halaga.
Nasinghot ko na nga lahat ng amoy,
Pero mahal, wala ka pa.

Naalala ko pa nga kung paanong
Nabigyan ko ng problema si mama
Kakahanap ng magandang tela
Na ilalatag ko para maupuan nating dalawa.
Ito na nga, handa na.
Nahiga, naupo, tumihaya.
Lahat na ata ng posisyon nagawa ko na,
Kaya mahal, nasan ka na ba?

Lumamig na rin ang niluto kong putahe.
Nawalan na rin ng lasa ang tinimpla
kong inumin kakalagay ng yelo
Para mapanatili ang lamig niya.

Handa na rin ang musika.
Handa nang umindak ang parehong kaliwa kong paa.
Nananabik nang maisayaw ka sa unang pagkakataon,
Sa loob ng pagsasama natin ng mahabang panahon.

Tila'y nagsasabi na rin na paparating ka na
Ang mga ilaw na aking palamuting hinanda,
Sa bawat pikit nila'y pag-asa kong
Yapak mo ay papalapit na.

Nilalamig at nangangatog.
Naghihintay na tila ba maaga pa.
Alas dos na ng umaga,
Pero ito ako,
Kakabasa lang ng mga text nilang,
"Wala na sya."

Nakatanga. Nakatulala.
Hawak ang bulaklak na ipinasadya.
Bumuhos ang mga luhang nawalan ng pagasang,
Darating ka pa..