Hindi ko pwedeng pagpilitang inumin
Hindi maganda ang epekto sa akin
Parang pag-ibig ko na pinagpipilitan sa’yo
Gayong sa huli masasaktan lang ako

Tinatamad ako hindi ko magawang tipahin ang tiklado ng aking computer.
Inaantok ako malamang kinakapos ng oxygen ang utak ko kaya ganito.
Pero ang diwa ko’y gising at gustong sumulat ng tula hindi ito nakatulala.
Anong tula ang susulatin ko? Tungkol ba sa’yo at sa pagsinta nating tuyo?
O patungkol sa bayan kong minamahal na walang utang na loob sa malasakit ng iba?
Ang bayan o ang aking pag-ibig sa’yo alin sa dalawa? Ewan ko nalilito ako.
Pareho kayong mahalaga, pareho ko kayong mahal, pero alam ko na pareho din kayong mawawala. Bakit ko sasayangin ang aking mga salita? Bakit kailangan ko pang ialay ang bunga ng aking kaisipan kung sa bandang huli ito ay mawawalan lang ng saysay?

Hayaan **** mag-diskurso ako kahit sandali lang mahal ko.

Ilan tula na ba ng aking sinulat para sa bayan kong sawi at laging alipin ng mga walang turing at pakundangan, may nangyari ba? Wala naman diba? Walang saysay ang pagliyag ko sa bayang ito na laging lumuluhod at sumusunod sa mga dayuhan. Itong bayan na sa kabila ng kanyang paghihirap at dalita ay laging nangangamuhan at humahalik sa paa ng mga kapitalistang ganid. Ang bayan ng mga taong mahirap paniwalain sa totoo pero madaling bolahin ng mga pulitikong hunghang. Ito ba ang bayan na aking iibigin?

at ikaw naman mahal ko

Batid mo'ng iniibig kita alam mo yan pero para saan ang aking pagliyag sa’yo kung mawawala ka rin sa akin? Oo naman nasasabik ako lagi sa’yo, gusto kitang yakapin, halikan at makasiping sa buong magdamag hanggang sa bukang-liwayway. Pero hanggang kailan ako mananaginip ng gising at mananabik saiyong piling gayong alam ko na hindi ka naman talaga magiging akin sa habang panahon?

Marami ba akong tanong? Pasensya kana ganun talaga ang isang makata, nabubuhay s’ya gamit ang mga salita at tandang pananong.

Pero sige magsusulat ako ng isang tula para sa’yo at para sa bayan ko. Magsusulat ako kahit alam kong walang magbabasa nito. Magsusulat ako at aasa na parang hangal, aasa na may babasa at maniniwala sa aking mga salita. Ipapahid ko ang utak at damdamin ko sa papel na tulad sa isang nababaliw. Magsusulat ako dahil tungkulin ko ito, magsusulat ako dahil alipin ako nito, magsusulat ako dahil ito lang ang alam ko at higit sa lahat magsusulat ako dahil ito ang buhay ko.

Iaalay ko sa’yo mahal kong marupok at sa’yo bayan kong walang utang na loob ang aking tula kahit inaantok at tinatamad ako.

Tinanong ako ni Annah
Kung maayos na tayo
Ang sabi ko
Ayon, normal naman.

Normal
Kelan pa tayo nauwi sa normal nalang?
Ah. Naaalala ko na.

Nagsimula tayong maging normal
Nang isang araw hindi mo ko matingnan sa mata
Ni hindi mo ko makausap kung hindi ka titingin sa baba
At kapag naman kailangang ikaw
Ang unang magsisimula ng usapan
Dinaig pa ng kapal ng usok sa kalakhang Maynila
Ang nakaiilang na atmospera
Sa pagitan nating dalawa.

Nagsimula tayong maging normal
Nang hindi na tayo nagsasabay umuwi sa hapon
Nang simulan **** isipin na ayos lang na umuwi nang walang paalam
May kasabay ka kasing iba.

Nagsimula tayong maging normal
Nang nahihirapan na kong
Magsimula ng usapan sa pagitan nating dalawa
Sa kung paanong sinasalamin ng Messenger sa pamamagitan ng ellipses
Ang mga katagang nais ko sayang itanong sa iyo
Ay sandali, online naman si Annah, siya nalang ang tatanungin ko
(Pwede kaya kong sumabay sa kanya?)
Wag na nga. Alam ko naman ang patungo doon.

Nagsimula tayong maging normal
Nang tanungin mo ang kagrupo natin sa kung ano ang gagawin
Gayong ako na kagrupo mo rin ang nasa iyong harapan
Pumunta ka pa talaga sa kanya
Ganyan ka kailang?

Normal naman sa atin ang hindi mag-usap nang madalas, hindi ba?
Normal lang naman kung makakalimutan **** may katulad ko
Na bukas palad na tinanggap ka
Noong mga panahong durog na durog ka na, hindi ba?
At bahagi din ng pagiging normal natin
Kung mas pipiliin **** burahin nalang ang mga nakaraan natin, hindi ba?

Nilalamon ka ng kalungkutan. Nasasaktan.
At isa akong napawalang kwentang kaibigan
Kasi hindi kita napatahan
Sa mga panahong tahimik **** isinisigaw
Ang mga bagay na sa tingin mo ay walang makauunawa
Wala akong karapatang masaktan
Kasi hindi ako naglakas-loob na tanungin
Kung anu-ano ang mga bumabagabag sayo
Hindi ko dapat indahin ang sakit ng pang-iiwan mo sa akin
Gayong para na rin kitang iniwan
Nang hayaan kitang unti-unting kumalas sa pagkakaibigan natin
Wala akong karapatang manumbat
Kasi hindi ko man lang sinubukang tanungin
Kung ano nang nangyayari sa iyo
Kaya mo pa ba?
At hinding hindi ko rin aangkinin
Ang karapatang sa una'y wala na sa akin
Na maging sandalan mo
Sapagkat hindi ko man lang nasabi
Na ayos lang na ikaw ay humugot ng lakas sa akin
Ayaw mo, oo
Kasi sa tingin mo pabigat
Ayaw mo, oo
Kasi sanay ka na sa demonyong kalungkutan
Na paulit-ulit lumalamon sayo
Minsan nawawala, ngunit laging bumabalik

Pagbalik-baliktarin ko man ang sitwasyon
Hindi lang ikaw ang nang-iwan
Iniwan din kita
Iniwan kita
Patawad
Patawad
Pakiusap, patawarin mo ko.

Madaling makalimutan ang mga magagandang bagay
Ngunit mahirap iwaksi mula sa makulit na isipan
Ang idinadaing ng pusong nasugatan at patuloy na nahihirapan

Kaya bilang pakunswelo sa tulad kong nagmahal sayo
Iniisip ko na lamang na isa ako sa mga magagandang bagay sa buhay mo
Kaya madali mo 'kong nakalimutan.

Huli kong bulong sa sarili
'Ayos lang 'yan. Makakausad ka rin. Magtiwala ka.'

Uusad at uusad ka rin.

Kaibigan, patawad ulit.

Napapagod na akong tumingin sa Facebook ko.
Sa dingding ng mga masasayang larawan ng mga kaibigan, katrabaho
Sa dingding ng mga opinyon na nagdudulot ng masalimuot na pagtatalo
Sa dingding ng mga tagumpay na nakamit mo sa pagsusumikap mo
Sa dingding ng mga narating **** lugar na sobra na ang layo
Sa dingding ng mga video ng pagbigkas mo ng tula sa harap ng maraming tao
Sa dingding ng mga sandaling iginapos mo para ipamukha sa akin na ang buhay ko ay pagkabaho.

Salamat sa mga larawan ng masasayang sandali kasama ng iyong kabiyak
ng inyong matamis na pagmamahalan, na sa sobrang tuwa gusto mo nang umiyak
Nang matuloy kayo sa simbahan, oo na, marami na ang nagagalak
Eto na ang puso ko, wag ka nang mahiya, tuhugin mo na ng itak.

Salamat sa mga opinyon mo tungkol sa paborito **** kandidato
Wala ka na atang ibang ginawa kung hindi halughugin ang Internet para sa bawat artikulo
Para isulat sa dingding mo kadikit ng mga opinyon **** walang humihingi, kahit na sino
Para kang teacher ko na may dalang nutri-bun na isinasaksak pilit sa akin kahit sukang-suka na ako.

Salamat sa mga salita ng pasasalamat na binibigkas mo
kung gaano kadaming biyaya ang ipinagkaloob ng Bathala sa iyo
Sa bawat tagumpay na nakamtan mo sa napili **** trabaho
Naitatanim ko tuloy sa aking isip, kung bakit ang layo mo gayong sabay lang tayo?

Pasensya na, malamang sa inyo ay may natatamaan ako
Wala akong planong durugin ang kahit na anong ugnayan ko sa inyo
Gusto ko lang banlawan, langgasin ang nalalasong utak at puso ko
na pinapatay ng Facebook sa tuwing titignan ko ang mga dingding ninyo.

Kung gaanong ipinararamdam sa akin na sa paninindigan ako ay wala
Na hindi ko kaya maglahad ng opinyon kasi walang papansin, walang maniniwala
Dahil maraming beses na akong naging tapat noong ako ay nasa highschool pa
Wala akong naging kaibigan. Narinig mo? Wala akong kwenta.

Kung gaanong ipinararamdam sa akin na hindi na ako makakarating kahit saan pa.
Kasi pinili kong manatili, kahit mainit, kumpara sa ibang bansa
Dahil nanuot sa aking dila na hindi ko kayang makipag-usap sa kahit na sinong banyaga
Kasi palpak ang Ingles ko. Narinig mo? Wala akong kwenta.

Kung gaanong ipinararamdam sa akin na mamamatay akong mag-isa
Na hindi ako magkakaroon ng pagkakataong lumigaya
Dahil sa pinalagpas kong sandali, ay hindi na mauulit pa
Dahil wala akong kwentang lalaki. Narinig mo? Wala akong kwenta.

Sobrang baba na ng pagtingin ko sa sarili ko.
Ang tanikalang gamit sana para makipagugnayan sa mga kakilala ay tila naging isang angkla na humihila sa mga paa ko
pailalim sa karagatang puno ng mga pusong natalo
Nabigo sa pag-ibig, sa buhay, at sa kahit na ano.

Kaya lalayo na ako sa mga dingding ninyo.
Hindi na ako papayag na manatiling tumatanggap na lang ng kahit na anong ipapaskil mo.
Tatakas ako sa mga rehas na nilikha ng mga masasaya ninyong minuto
Magtatayo ako ng sarili kong dingding. Bubuuin ko ang aking pagkatao mula sa pagkakapira-piraso.

Hindi mo ba alam na ako'y nasasaktan,

Sapagkat hindi ko makalimutan ang mga pinagdaanan,

Palimos naman ng pagtingin mo,

Bigyan mo ako kahit na kapiraso.

Ni minsa'y hindi mo tinanong kung ano ang lagay ko,
Pagkaing mga niluto mo ay hindi mo hinahain sa harap ko,

Lumaki akong may hinanakit sa buong mundo,

Kung tutuusin, itong lahat ay kasalanan mo.

Kung minahal mo lang sana ako at tinanggap,

Hindi ka na sana nahihirapang magpanggap,

Sa ibang tao kapag ika'y nakaharap,

Walang bakas ng kahit na anong pangyayaring masaklap.

Ang tanong ko palagi'y bakit binuhay mo pa ako?
Gayong palagi mo namang ipinadarama na hindi mo ako ginusto,

Kahit anong galing, kahit na anong pagbida ang gawin,

Pipikit ka upang hindi mo ako mapansin.

Hindi mauubos ang aking mga bakit,

Dahil sa kabila ng lahat ay mahal kita kahit na anong sakit,

Sa aki'y ipukol mo ang lahat ng iyong galit,

Sasaluhin ko ang hinaing sa mundo **** mapait.

Huwag **** paunlakan
pagka't di naman ito ipinagtutulakan
huwag mo ring masamain
pagkat di lang naman ikaw ang puwedeng naisin

isa lamang siya sa mga mata,
na nakakakita kung ano man ang puwedeng mahalata
tingin ko mas dapat mo pa ngang ikasaya
pagkat sa iyo'y mayroong humahanga

ang binitiwan **** salita ay hindi puwedeng gumana sa isa
naniniwala akong nakaramdam ka din, kaya ka dumistansya
ngunit bakit mo pa ito kailangang ipahayag sa amin?
gayong walang kalasag na proprotekta sa kanyang damdamin.

ako'y hihingi ng tawad kung ika'y nasaktan
ngunit huwag **** ipagkait itong aking kahilingan,
na kung sa susunod ay muli mo itong maranasan,
maari bang huwag mo na itong lakasan?

Minsan na bang naglaro sa iyong isipan
na sa bawat araw na nagdaraan
ikaw lamang ang mayroong kakayahan
na makapagpatakbo sa iyong kinabukasan?

Mula sa pagmulat ng iyong mata,
sa liwanag na iyong nakikita; ikaw ba'y nagtataka?
Na bakit ang isang katulad mo ang nabiyayaan
na makapaglakad sa mga malamig na sementadong daan?
Gayong sa iyo naman ay walang kakaiba.
Teka, wala nga ba talaga?

Sa bawat dugo na pinahintulutang sa iyo ay dumaloy
malaman mo sanang nalunasan mo ang aming panaghoy
Huwag mo sanang isipin na nawawalan ka ng karamay
sapagkat ako'y narito, handang iabot ang aking kamay

Sa iyong mga mata, nawa'y masalamin ko pa ang kinabukasan
ang ngiti sa iyong mga labi, huwag sanang lumisan
sapagkat, kaibigan
narito kami upang ikaw ay tulungan

Sabay nating hintayin ang hinaharap,
baka sakaling doon ay matapos na ang paghihirap

Matagal nang nagsimula
at patuloy na umiiral
Ang ating matinik na pakikipamuhay
sa ating bayan

Palagiang nasasadlak
sa karalitaan
Ang dugo ng kabataan,
alay sa kasarinlan

Tayong mga bulag,
sa siyensiya at kapalaran
Sa pagmartsa ng kalabang
hindi natatanaw

Naulit ang kasaysayang
may isang kurso at galaw
Bala para kay tatay
ang anak ang namatay

Bumagsak ang ekonomiya
Lumambitin sa aming mga leeg
Iniasa ang pagtaas
sa aming mga bisig

Habang si Alejandrino
dumarami't nagbubuntis
Ang batang henerasyon
Patuloy na nililitis

Kung ganun,
Huwag ninyo kaming pababayaan,
Paglustayan, paghirapan
At pakikinabangan

Sa gayong mga pumalya at matatanda
Ay may aakay
Walang huhugot sa Inang bayan-
Kundi kaniyang kabataan

Walang labis, walang kulang,
Kung magliyab ang pluma kong laging natatakam,
Mga salitang lilikhain nito'y namumutiktik sa sabik,
Malinggal ang dila, nagagalak kung maghasik.

Madalas ay parang lantang gulay,
Kung gumuhit ng salita ay matamlay,
'Di matuka ng uwak kung ialay,
Minsa'y kulang-palad kung panlasa'y 'di bagay.

Sa tuwing hahampas ang higanteng salot,
Rubdob ng damdamin ay mapusok,
Tatamuhing sugat ay balon na 'di maabot,
Pilat ay siyang mararanasan, patawad ko'y suntok sa usok.

Minsan nama'y isang mapagtangis,
Ulan sa ulop katumbas ay luhang hitik kaysa pawis,
Ipapatalos sa huwad **** puso ang nalasap na pait at sakit,
Sa pluma ko'y tutungayawin ka't isasakdal sa piitan ng malasahan mo rin ang pait.

Hindi na sapat ang galak na malalasap,
Gayong panulat at puso'y nakaranas ng dusa at alat,
Naglahong bula ang hiwaga nitong kaibuturan ng pusong marilag,
Sa pinta mo'y nagmistulang kahabag-habag.

Umpisahan mo ng pumikit, ng mahagilap mo rin ang sinapit,
Madalas man akong matinik , sayo'y hindi na iimik,
Nitong plumang binuling at pinatulis ko sa inani ko sa'yo,
Ngayo'y kakikintalan mo ng hayag na masakit ngunit pawang totoo.

✍: pensword

sinampal ng reyalidad
'di tayo magka-edad
eh ano naman?
sambit ng rebelde
basta 'wag ka ng manangis
sayang ang agos ng ilog
may pag gagamitan ka nyan
ako'y malapit na

pagmasdan, mas lumilinaw
ang 'di sukat akalain
unti-unting niyayapos ng panalangin
na minsan magiging akin
at tatawagin, sasabihin
na itong 'di maipaliwanag
natuklasan magyabang
akin, tayo, sabay aaminin

marahil marami nga sila
makitid na lansangan
tila mga pang-unawa
nakahilera ang bawat tanong
kasabay ay pagbugso ng ninanais
huwag mag alala
dalawa ang pag-ibig
nakahain at naghihintay sa'yo

kahit anong talinghaga
sa ating paliwanag,
tayo pa rin ang sampid
gayong pahirapan
ang pinagdaraanan,
magkaiba pa rin ang batid
ganito kapayak ang pag-ibig ko
mahigpit na yapusan; araw araw
simple at dalisay
matagal namamatay

kaya kahit nakakakapos hininga
masaya na ako at naaninag ka

Nagsisiliparan na yaong mga paniki,
hudyat na magsisimula na ang gabi
‘Di nakatakas ang kiliti ng paru-paro sa aking tiyan,
gayong maggagabi naman
Nakahanda na ang tinola,
para sa mga bisitang nais ay ang kamay kong nangangatog
Ngunit ‘di lang naman ako ang nanginginig,
kundi si Mario rin naman
Oh kay malas!
Tumilaok yaong manok,
nanaginip nanaman pala akong may irog,
na liligawan kagaya noong unang panahon.

Nagpoon ng higopon kan bulan
An sulo kan saldang
Asin nagsiluwasan na man
An mga aninipot
para paluwason
An kagayonan
Asin kamurawayan
Kan Kabanggihan

Nagpoon naman an pagkalúlà ko
Biyong nag-iirikot an payo
Maayos pa man ako kan subago
Tàno bigla nalang naglain an pagmati ko
Sarong lugar man lang an dinumanan ko
Sarong tawo man lang an nakaulay ko
Tàno ngunyan pang banggi
Kun noarin ako mauli

An bangging dayupot
Sa saiyang palibot
Tinawan akong giya
An mga aninipot
Dai gayong madiklom
An sakuyang paglakaw
Maski na nililipot
An hawak kong putpot
Maray nalang talaga
Yaon an mga aninipot
Sakong giya sa paglakaw
Sa bangging malipot
Dai ko maintindihan
Kun tano birigla nalang
Garo ako natalang
Ano daw an nangyari sako?
An pagmati kong pusog
Ngunyan kaipuhan nin kasurog

Ano daw kun ako na-usóg?

—𝐔𝐬𝐨𝐠, a Bikol poetry.

57 Ngayong nalampasan na ang mga kaaway
Susubukin kung pag-ibig gaano katibay

58 Una ay sa binata
May pagsubok na nakahanda

59 Kailangan niyang awitan
Ng madamdamin ang kasintahan

60 Siya’y nagdala ng plawta
Pinatugtog ng mga bibig niya

61 Ang ikalawa naman
Ay kargahin si Pina ng matagalan

62 Umabot sa sampung oras
Diwata ay nagilalas

63 Sa gayong mga paraan
Nakuna na niya ang kasintahan.

-07/11/2012
*Gintong Lupa Series

Bakit ba
kayraming naghahangad kumuha
ng upuan
at mayakyak sa gano'ng klaseng lilingkuran
gayong kayraming bangko
at monobloc na puwedeng up'an?
At kung maupo na'y ano?
Di man lang magawang tumayo
at tingnan
ang kalagayan
ng mga taong nakatayo sa harapan
na sa tinagal-tagal na panahon
ay nanigas na't na-estatwa
habang pinanonood kang nakaupo
ng komportable
sa hangad na upuan.

Paano ko ba ilalathala ang aking nadarama
Kung sa umpisa palang alam kong hindi na tama

Ipagpapatuloy pa ba ang pagsintang nais isiwalat
Gayong akin ng nababatid na ito'y walang kahihinatnan

Tama pa bang mahalin ka
Habang ikaw naman ay may minamahal ng iba

Alam kong umpisa na ng tag-init dyan.
O baka lingid sa kaalaman ko'y
sa susunod na linggo pa o kalaunan.
Ngunit kung paano ang tag-init dyan
o gaano kainit ay hindi ko alam.
Paano ang tag-init dyan sa inyo?
Gaano ka-init ang mainit dyan sa bahay mo?
Sana'y naaarawan ka ng sapat at tama,
sana'y palaging malusog ka at masaya.

Alam mo bang tag-ulan na rito ng Hunyo?
O maaaring para sayo ay patak pa lang,
o marahil mga mumunting tulo.
Ngunit kung gaano kaginaw
o paano ang tag-ulan ay hindi mo alam.
Gaano kaginaw, gaya ba ng taas ng baha?
Paano ang patak ng ulan, tulad ba ng luha?
Sana'y bagyuhin at tangayin ang mga mali,
sana'y mawala na ang alaalang gipit.

Alam kong tag-init na pag Hunyo sa inyo.
Ngunit alam mo ba talaga kung gaano ka-init
kung ikaw sana'y narito sa silid ko?
Alam mo ba ang tunay na tag-init,
gayong di mo pa nararanasan sa bisig ko?
Hindi mo malalaman kung gaano kainit ang mainit
hangga't ika'y wala sa tabi ko.
Ang tunay na tag-init ay nasa aking piling.

Alam mo nang tag-ulan na rito ng Hunyo.
Ngunit kung malalaman mo nga kung gaano kaginaw,
tulad siguro ng paghagkan sa bloke ng yelo.
Alam mo ba ang tunay na tag-ulan,
tila mga patak ng luha kung mawawala ako.
Malalaman mo kung gaano kaginaw ang maginaw
kung mawawala ako sa buhay mo.
Ang tunay na tag-ulan ay ang aking kawalan.