Submit your work, meet writers and drop the ads. Become a member
Sa pagdating **** napabalita
Unang sulyap palang namangha na

Gayak na sinauna
Sa paningin mahalina
Musikang kaytanda na
Sa pandinig mahiwaga

Mahalaga ang gabi
Simula ng pagsaksi
Kwento kong inabangan
Hatid niyang kasaysayan

Sa aking talambuhay
Gabing iyon may saysay
Nasa pagtitipon
Mga kaklase noon

Kapitbahay inuman
Masaya ang kwentuhan
Subalit ako’y saglit
Umuwi sa malapit

Iyon ay dahil batid ko
Simula na ng kwento
Ng kanyang unang yugto
Gabing Trenta ng Mayo

Mula nang araw na ‘yon
Pagsubaybay tradisyon
Naging makabuluhan
Likhang pampanitikan

Subalit ‘di naglaon
Nawalan telebisyon
‘Di hadlang gayunpaman
Sa radyo’y pinakinggan

Mula pagkabinukot
Hanggang aliping tulot
Babaylang naging ****
Mandirigmang pinuno

Nilupig at nanlupig
Inusig at nang-usig
Natulig at nanulig
Inibig at umibig

Nagtago at naglakbay
Namatay at nabuhay
Tinanggap at nagpanggap
Naghirap at nilingap

Sakay ng karakoa
Tinungo ibang banwa
Naghanda sa pagbalik
Upang ganti’y ihalik

Sa mabagsik na raha
Na pumatay sa ama
Sa pinunong baluktot
At sa harang nanalot

Mangubat at Angaway
Mga rahang kaaway
Lamitan na ninanay
Nais siyang maging bangkay

Sa kahuli-hulihan
Lahat sila’y talunan
Sa babae ng tagna
Walang iba – Amaya

Salamat, umalagad
Maging hanggang sa sulad
Salamat, kapanalig
Laban sa manlulupig

Salamat, Uray Hilway
Mga tinuran gabay
Salamat kay Bagani
Pag-ibig nanatili

Salamat sa Banal na Laon
Diyos ng mga ninuno noon
Kina Amaya’y panginoon
Tagapagpala ng kanilang nayon

Ang dulo ng epikong kapapanaw
Akala’y ‘di na matatanaw
Salamat sa unang Christmas bonus
May TV na bago taon ay matapos

Mahalaga rin ang gabi
Katapusan ng pagsaksi
Huling yugtong tinunghayan
Ang kamatayan ni Lamitan

Sa aking talambuhay
Gabing iyon rin ay may saysay
Nasa huling burol at lamayan
Bago at matapos subaybayan

Iyon ay kakaibang alaala ko
Sa katapusan ng kwento
Ng kanyang huling yugto
Biyernes – Trese ng Enero

Nagbrown-out pa nga
Habang oras ng balita
Buti nalang at umilaw
Sa tuwa ako’y napahiyaw

Sa pagtunog ng huling musika
At paggalaw ng katapusang eksena
Bukas TV at radyo
Sa makasaysayang mga tagpo

Ngayong gabi ng paglikha
Ng tulang handog sa programa
Unang gabing kapani-panibago
Dahil wala na sa ere ang paborito ko

Subalit ang Alaala ni Amaya
Mga gayak, musika, tauhan at kultura
Mga aral, tinuran, inspirasyon at ideya
Mananatiling buhay sa aking diwa!

-01/16-17/2012
(Dumarao)
*missing my favorite program
My Poem No. 93
Eugene Jan 2018
Kay tuling lumipas ang isang taon at ngayon ay panibagong buwan na naman ng Enero.

Isang hamon para sa akin ang baguhin ang nakasanayan ko tatlong dekada na ang nakalilipas -- ang maging masaya para sa sarili ko.

At sisimulan ko ito sa paggawa ng saranggola. Kasama ko sa paggawa at pagpapalipad nito ay ang aking nakababatang kapatid na ngayon ay labingtatlong taong gulang na.

"Ang galing mo namang gumawa. Ang laki na nang ipinagbago mo a! Dati ang tamad mo, ngayon masipag ka na sa paggawa ng saranggola," napahagikgik pa ako nang tuksuhin ko siya.

"Kuya, ang pagbabago ay hindi lamang sa isang laruan o bagay nagsisimula. Dapat sa sarili rin. Kaya kung may mga bagay kang baguhin sa sarili mo, simulan mo sa libangan gaya nitong paggawa ng saranggola. Kung saan nais ng puso **** maging maligaya ay doon ka," malalim ang kaniyang tinuran pero natuwa ako dahil may katuturan ang kaniyang mga salita.

Nang matapos naming gawin ito ay umakyat na kami sa pinakamataas na parte ng aming bukid dahil doon ay malakas ang hangin.

"Isa. Dalawa. Tatlo. Takbo na kuya! Takbo!" ngiting-nigiti ako habang tumatakbo paakyat ng bukid upang paliparin ang saranggolang hugis bituing gawa naming. Nang nakakalipad na ito ay hindi pa rin mawala sa aking mga labi ang ngiti.

Nasabi ko na lamang sa aking sarili ang mga katagang, "Simula pa lamang ito ng pagbabago sa aking sarili. Sisikapin ko at paninindigan ko ang panata ko na maging masaya hanggang sa huling hininga ng aking buhay. Gaya ng saranggolang matayog ang lipad ay magagawa ko ring lumipad paitaas maabot lamang ang tunay na pinapangarap ko at tunay na maging maligaya habambuhay."
Nagkalat-kalat na mga lupain
Tayo sa kanya’y mga panauhin
Nangag mula sa isang lipi
Ganda niya’y sa puso namutawi

Oo nga’t siya’y marikit
Mga biyaya sa kanya’y di pinagkait
Minsa’y tinaguriang perlas ng silangan
Nakilala bilang ating Inang bayan

Lupain nang mga datu’t mandirigma
Ng prinsesa’t mandirigmang si Urduja
Mababanaag sa kanyang mukha
Katapatan, respeto’t mga paniniwala

Iningatan ng mga mapagbiling ninuno
minahal at niyakap nang taos sa puso
itong lupang ating pinananahanan
ating pinangalagaang lubusan




Minalas nga’t nilingon ng mga dayuhan
Lupang itinago ng mga karagatan,
Dala daw nila’y kaligtasan at kapayapaan,
Yun pala’y hangad nila ating bundok na yaman

Españang eskultor nang kapalaluhan
Tagapagdala ng mga salot ng kinabukasan
Baboy na mga putting inutil
Mga lapastangang mga kanluranin!




Tinuran nilang Indio’t mangmang
Dinuraan at sa putik ay pinagapang
Pinayuko’t pinaluhod  sa Niñong santo
Santong pinambulagan ng mapaglilong demonyo!

Alipin nila kung pandilatan,
Mga uto utong pinagkikindatan
Likas na mga katutubong maamo
Tiningala silang kaibigang totoo

Nakaambang mga tigre’y inamo’t pinatulog
Pinaamo nang mabagsik na mga kulog
Sa bagsik ng pluma’t itak
Napukaw mga mandirigmang hinamak


Gitlang mga hilaw na labanos
Nagsipag kuha ng mga pistola’t español na naghihikahos
Di inakalang mga Indio’y matututong lumaban
Gumising para sa kapakanan niya’t kalayaan

Estrelya ng pag-asa’y kanilang nasilayan
Sinambot ang kamalayan at kanlurang katuruan
Sa mga ganid na Kastila’y inihain
Balaraw ng karunungang matalim

Ritaso ng nakaraan, ngayon at kinabukasan
Piagtagpi tagpi, tinahi’t tinapalan
Mga pulo’y pinaglapit
Mga puso’t hanari’y naging isa kahit saglit

Epiko ng ating pinagmula’y muling nabuo
Ating lahi’y tumayo’t hinarap ang mundo
Laking galak na lamang natin sa pluma ni gat Jose Rizal
Sa kanyang dunong na nagmula sa Maykapal.
Jor Jul 2015
I.
Pangalawang pagkakataon?
Karapat-dapat ka pa ba para doon?
Matapos **** saktan ang damdamin.
Ganun-ganun nalang ba ‘yun?

II.
Hindi mo alam ang dinanas kong hirap,
Habang ikaw, hayun at nagpapasarap.
Ang hirap mabuhay ng wala ka,
Dahil sanay na akong nasa tabi kita.

III.
Pero pinilit kong tumayo para mabuhay!
Sinanay ko ang sarili na wala ka,
At lahat ng pagkalimot nagawa na.
Pero ang sugat sa puso'y naghihilom pa.

IV.
Matapos ang isang taon,
Landas natin ay muling nagkita.
Akala ko lahat ng ala-ala'y wala na.
Akala ko nakaraos na ako sa sakit, hindi pa pala.

V.
Iiwasan sana kita kaso braso mo'y ibinuka,
Para tayong nagpapatintero sa kalsada.
Pagkat humihingi ka ng sandali,
Para makapag-usap tayong maigi.

VI.
Pumayag ako,
Kahit alam kong masasaktan lang ako.
Kahit alam kong 'di pa kaya ng puso ko.
Pumayag ako!

VII.
Bakas sa mukha mo ang pagkatuwa!
Dahil sa wakas masasabi mo na,
Kung bakit ka nalang nangiwan bigla.
Aaminin ko, ako rin ay nakaramdam ng kaunting tuwa.

VIII.
Pero hindi ko yun ipinahalata,
Sapagkat, kung iyon ay iyong makikita,
Marahil ika'y umasa na pinatawad na kita.
Mali! Maling mali!

IX.
Napa-usog ka bahagya at nagbuntong hininga pa.
Napahawak ka saking braso, tumingin sa aking mga mata.
Sinabi mo lahat ng dahilan kong bakit ako iniwan,
Ako ay naliwanagan sa iyong mga tinuran.

X.
Humihingi ka ng pangalawang pagkakataon,
Pero hindi ko yun ganun-ganun.
Tugon ko'y: “Aking pag-iisipan” at umalis na lamang.
Hinabol mo ako’t sinabing: “Mahal kita 'di kita kinalimutan.”

XI.
Hindi ako sumagot at sa paglalakad diretso lamang.
Pero alam ko sa sarili kong mahal pa rin kita.
Alas dose na at diwa ko’y gising pa,
Dahil sa aking naaalala ang ating muling pagkikita.

XII.
Napag-isip-isip kung dapat pa bang pagbigyan kita.
Kahit na alam ko sa sarili kong mahal pa rin kita,
Nagdadalawang isip pa rin ako baka masaktan na naman ulit ako.
Hanggang ngayon naguguluhan pa rin ako.

XIV.
Dumaan ang dalawang linggo,
At sinipat mo na ako sa bahay ko.
Halatang nasasabik ka na sa isasagot ko.
Niyakap kita ng mahigpit sumigaw ng “Oo!”

XV.
Sa una'y nagtataka ka pa sa kinilos ko,
At hanggang sa unti-unti kang nangiti.
Dahil naliwagan na ang loko.
Matagal ko ng pinag-isipan 'to at “Oo” ang sagot ko.

XVI.
At dahil mahal pa kita, hindi ko na natiis pa,
Hindi sapat ang mga daliri ko kung gaano ko,
Lubos na pinag-isipan ang isasagot ko sa'yo.
At magmamahalan tayo muli, sa pangalawang pagkakataon.
Eugene Feb 2018
I.

Naalala mo pa ba ang mga sandaling tayo ay magkasama?
Sa isang pampasaherong bus ay nakasakay tayong dalawa.
Magkatabing nakaupo sa pang-dalawahang upuang malapit sa bintana,
At magkahawak ang mga kamay na nakangiti sa isa't isa.

II.
Mahigpit ang pagkakapulot ng ating mga kamay nang mga oras iyon,
Kulang na lang ay posasan tayo upang hindi paghiwalayin.
Ako naman ay ngiting-ngiti at sulyap nang sulyap sa iyo habang nakatanaw ka sa labas,
Hindi alintana ang mga matang nagmamasid sa napakalambing **** mga bakas.



III.
Hindi ko maipaliwanag ang damdamin ko sa bawat alaalang ikaw at ako ay naging tayo.
Nang minsang dalawang oras tayong naghintay sa EDSA dulot ng trapiko,
Malinaw na malinaw pa sa puso at isipan ko ang mga katagang isiniwalat mo;
"Okay lang na ma-traffic tayo. Ang mahalaga magkasama tayo."


IV.
Ipinagpatuloy mo ang mga tinuran **** nagpataba sa aking puso;
"Ang mahigpit **** hawak sa mga kamay ko ang gamot sa bawat inis na nadarama ko sa tuwing mabagal ang daloy ng trapiko."
Nginitian mo ako at masuyong hinalikan sa ang aking pisngi na ikinagulat ko;
at sabay bulong sa tainga ng mga salitang "Mahal Kita kahit hindi na umusad ang sinasakyan nating ito."

V.
Ngunit ngayon ay wala ka na at iniwan mo na ako.
Kinuha ka na sa akin ng Panginoon at hindi na magkasama tayo.
Pero hindi ko pinagsisihan ang mga alaalang tayo ang bumuo,
Mananatili ka magpakailanman, mahal.. dito sa aking puso.
Angel Dec 2021
Ang aking unang pag-ibig ay tila ba perpekto,
Tila ba ito'y hindi magwawakas hanggang dulo.
Ngunit sa isang iglap ito'y nagbago,
Dating masayang relasyon biglang naglaho.

Nagsimula sa isang bagay na hindi napagkasunduan,
Hanggang sa dumami't hindi na mabilang,
Naghanap ng ibang tao na pwedeng mapaghingahan,
Panandaliang sarap sa iba'y kanya ring tinikman.

Kaliwa't kanan na sumbatan,
Mga pagkakamaling paulit-ulit binabalikan,
Mga salitang masakit na hindi na malimitahan,
Tila ba kami'y estranghero at walang pinagsamahan.

Ako nga ba? Ako nga ba ang dahilan tulad ng iyong tinuran?
Hindi ba't ikaw itong nangloko at ako'y pinagtaksilan?
Masaya ka ba sa iyong ginawang kasalanan?
Habang ako'y nandito at patuloy na nasasaktan.

Saksi ang lahat kung paano kita minahal,
Ipinagmalaki at ipinaglaban sa pamilya kahit sila'y hadlang.
Hindi sukat akalain na ito'y hindi magtatagal,
Relasyon na aking iningatan, ngayon ay isang kwento na lamang.
Ang sabi mo mahal mo ko,
Sambit ng iyong mga labi.
Ipinakita **** lahat ay totoo,
Subalit lahat pala ay Mali.
Mahal, o mahal ko,
Bakit iyong nagawa?
Gamitin salitang "Mahal kita"
Upang ang puso ko'y mahiwa?
  
Ngayon ang lahat ay nagbago,
Hindi maintindihan.
Ikaw ay nilisan ng puso,
Ikaw ay iniwan.
Subalit mayroon nga bang kapatawaran,
Isang taong panloloko na sa akin ay tinuran?
  
Sa pagmulat sa umaga Hindi ka na kausap,
Bago matulog sa gabi, Hindi ka na napupuyat.
Laging bukambibig ang nag-iisang pangarap,
Pangarap na nawala, nawasak na lahat.

Huwag mo sana muling bigkasin,
Salitang "Mahal kita" sa akin.
Sapagkat ang isip ay sarado na,
Sayo'y Hindi na magtitiwala.
Jun Lit Oct 2021
Maliwanag ang tanawin sa obrang larawan,
naging aking durungawan -
naroo’t buhay pa –
lumilipad nang matayog ang mga saranggola
ng libong mga Pepe at Pilar, tuloy-tuloy na abakada
ng kinalimutang kasaysayan. Sa likod ng paanyaya
ng luntiang bukirin, kung saan ang manunugtog ay tila
may alay na lumang paulit-ulit na harana,
pilit sumiksik sa tinataklubang ala-ala
ang mapait na wakas ng isang sa himig ay kasama,
sa panahon ng ating ngayon, wari ko ba’y kani-kanina.  

Sa isang sulok ng pinutol na puno
nakasilip – ang malungkot na kuwento
Ang gitara ng isang bilanggong lider-obrero:
          Tunay na marahas
          ang kanyang naging wakas.
          Pinaghinalaang droga isinuksok.
          Sa narinig na kaluskos sa loob
          ng iyong dibdib na kahoy, dinurog
          ang lahat ng ala-alang kinukupkop
          Labing-isang taon ka nang kanugnog,
          kakosa sa pagtulog
          sa isang iglap, daig pa ang binugbog
          Pantugtog ay tinokhang ng mga tanod.
          Sa ‘yong bagting na sumaliw sa koro
          Kahit nilagot ng karahasan at maling akala
          Lubos pa ring nagpapasalamat ang madla.

Ako’y nagsusumamo sa kudyapi ng malayang ninuno
Ang mga tula, awit at mga huni ng mga ibong katutubo,
sabay sa tudyuhan ng mga kulilis at palaka sa ilog at puno.
Ang ating kalikasan ay pamayanang may kalinangan
nawa'y manatiling singsigla ng tapis na tinalak sa parang.
May pangako ang mga bagong usbong sa pinutol na lauan.
Ang noon at ngayon ay tila magkatipan –
Sa tipang bagong tunog – na sa baybayin ay tinuran,
para sa kinabukasan ng bayan.

Halina’t kahit putulin ang kwerdas ng kalakarang malupit
At nakakulong ang mga ibong marikit
Kailanma’y hindi mapipigilan kahit saglit
Patuloy tayo sa malayang pagtula’t pag-awit
Hanggang Kalayaan ay ating makamit.
Mga kaisipang pinadaloy ng Obra ni Egai Talusan Fernandez
at kwento ng gitara ni Oscar Belleza, bilanggong pulitikal

Originally posted as a comment entry to San Anselmo Publications Weekend Poetry Challenge 10/3/2021

Translation:
Eulogy for a Slain Guitar and Prayer to An Ancestor Zither
(Thoughts Inspired by a Painting by Egai Talusan Fernandez and the Story of the Guitar of Oscar Belleza, a political detainee/labor leader)

The painted canvas is an open window.
I see a bright landscape, a vision -
there, still alive
flying high, three kites of a thousand Pepes
and Pilars, reciting the native alphabet
of a forgotten history. Behind the inviting
green rice fields, where the musician seems
to offer an old repeating serenade,
a memory being concealed, squeezes through –
the bitter end of a musical comrade,
in a time that is now, just a while ago, it seems.

In the corner of a stump of a fallen tree
there peeps – one very sad story
The guitar of a labor leader, behind bars, unfree:
Violent indeed
was the end of that dear instrument.
Accused of concealing drugs in a sachet.
And with the faint rustle from the inside
of its wooden chest, they crushed
all the mem’ries it had sacredly kept.
Eleven years, it had been the bedmate,
a comrade in the struggle to have a decent sleep.
In an instant, its fate more dreadful than beaten.
The musician’s hugged box extrajudicially killed
by the guards. The tightened strings that blended
with the chorus, now broken by harsh social realities
and wrongful judgment. This is a belated eulogy –
the people, the masses, are eternally indebted in gratitude.

I now fervently pray to that zither in the portrait,
like our free ancestor. That the poems, songs, the chirps
of indigenous birds alongside the loud debating cicadas
and frogs in the rivers and in tree canopies may forever live.
Our Nature is a community tattooed with its own oneness
and may it stay alive like the woven tinalak wrap in the fields.
The buds shooting out of the buttresses of fallen lauan trees
whisper a promise. The ancient time and today are on a date –
a covenant of a new sound – carved in the baybayin script,
The future lies there, our people are not asleep.

Come and even if the cruel system cuts our singing strings
And imprisons the red-plumed bird that sings
They can never block even for a minute
As endlessly we’ll sing and chant our verses and beat
Until the Freedom we want is reached.

— The End —