1.
Noong unang panahon, pulos patag ang lupa
Maliban sa bundok na dalawa
Bundok Kalawitan sa Kanluran
At Bundok Amuyaw sa Silangan!
(Once upn a time, all of the earth were plains
Except for two mountains
Mt. Kalawitan on the West
And Mt. Amuyaw on the East!)

2.
Ang kalikasan ay sagana
Ang mga tao ay payapa
(Nature was then bountiful
People were then peaceful)

3.
Ngunit dumating ang isang delubyo
Nagkandamatay ang lahat ng mga tao
(But a deluge arrived
All people died)

4.
Maliban sa magkapatid na dalawa
Sa bundok napadpad ang bawat isa
(Except for two siblings
Each of them landed on the mountains)

5.
Sa Amuyaw na kabundukan
Ang lalaki na si Wigan
(On Amuyaw mount
There was the man named Wigan)

6.
Sa Kalawitan na kabundukan
Ang babae na si Bugan
(On Kalawitan mount
There was the woman named Bugan)

7.
Nang humupa ang baha
Nagtagpo silang dalawa
(When the flood subsided
The two of them united)

8.
Subalit isang araw, nakadama si Bugan
Na may buhay sa kanyang sinapupunan
(Yet one day, Bugan felt something
In her womb, someone was living)

9.
Siya’y nagimbal sa natuklasan
Nagtangkang magpakamatay si Inang Bugan
(Upon her discovery, she was horrified
Mother Bugan tried to commit suicide)

10.
Sa dali-dali’y biglang nagpakita
Si Makanungan na bathala
(Soon, there suddenly appeared someone
He is a god named Makanungan)

11.
Kanyang pinigilan si Bugan
Dahil ganap niya itong nauunawaan
(He tried to stop Bugan
Because he could fully understand)

12.
Sila ay pinayagan ng diyos na magsama
Sapagkat sa mundo’y wala nang taong iba
(They were allowed to become a couple
Because in the world, there were no more people)

13.
Ang magkapatid na mag-asawa
Marami ang naging bunga
(The couple siblings
Got many offsprings)

14.
Apat na babae
(Four females)
At lima ay lalaki
(And five males)

15.
Sa kahuli-hulihan
Sila-sila rin ang nag-asawahan
(And soon after
They married one another)

16.
Subalit may natatangi sa kanila
Ang lalaking si Igon na walang asawa
(But there’s someone unique among them
He’s the man, Igon, who got no tandem)

17.
Isang araw, dumating ang ayaw ng lahat
Ito ang panahon ng tagsalat
(One day, there arrived something everyone didn’t like
The season of famine did strike)

18.
Kaya upang suyuin ang mga diyos
Ritwal ng pag-aalay kanilang idinaos
(So in order that the gods could be pleased
They rendered a ritual burnt offering of beasts)

19.
Nang sa alay kinapos na sila
Kanilang inihandog maliit na daga
(And when of sacrificial beasts they were out
They only offered just a small rat)

20.
Sa kabila ng lahat, walang paring tugon
Kaya isang krimen ang naging opsyon
(After all, there answered no voice
So it was crime that became the choice)

21.
Walang pakundangang kinitilan ng buhay
Kapatid na si Igon ang ipinang-alay
(They dared to **** their brother
It was Igon whom they did offer)

22.
At biglang nagpakita
Si Makanungan na bathala
(And suddenly, there appeared someone
It was the god, Makanungan)

23.
Lahat sila ay isinumpa
Iyon ang simula ng digmaan sa lupa!
He cursed everyone
That was the beginning of war in the land!)

-03/10/2012
(Dumarao)
*for Lit. Day 2012

Ikinulong mo na sa'yong sarili
Ang patinig sa'yong pangalan
Kung paanong itinatago ng 'yong mata
Ang katotohanan sa mga katanungan
Napangunahan ba kita ng sigaw sa'king puso,
Kaya nasambit **** di lahat ay totoo?
Nasukol ka ba ng 'king binubuntunghininga
Kaya tila naumid sa tugon yaring dila?

Giliw, di yata nalimot **** ang salita'y di pulos patinig lamang
Kaya binabalewala mo ang tunog sa mga pahiwatig
Giliw iyong alalahanin na ang lahat ng bagay may sariling tinig
Sa musika ng 'ting buhay, lahat nauunawaan sa kahit iilang pantig

Gaya ng pagtapos sa isang pangungusap
Nilagyan mo rin ng tuldok ang ating kwento
Ako'y nakiusap
Sana'y huwag sumuko

Naalala ko ang iyong mga sinabi
"Kailangan nating tapusin ito
Upang makapag- umpisa tayong muli
Kahit hindi na ako maging parte ng iyo"

Ngayon ay nauunawaan ko na
Salamat sa pagligtas sa akin sa mga luha
Nahanap ko na ang tamang tao para sa akin
Na hanggang dulo ako'y mamahalin

Ang higanteng tulyasi,
tila bulkan, humihilab sa init,
sumusuka ng kumukulong putik at singaw,
bumubuga ng bulang panis.
Subalit ang mga serbidor at weyter
ng panginoong naluklok
ay mabangis na nagbubunyi. Nagugulat ako
kung paanong ipinaparada
bilang obra-maestrang sopas na manok
ang gabundok na naiipong ipot
ng kanilang hinirang
at ng kanyang mga ministrong kampon.

Dusa nating pinagbabayaran
ang pagsulong ng bulag na katapatan
at laganap na kamangmangan
sumusuong sa martsang hindi nauunawaan
habang sanlaksa’y kay daling naniwala,
panloloko’t manloloko ay sagana
isang maluho’t makulay na palabas ng paputok at kwitis -
sinasakal ang mga kaluluwa, nilalason ang mga isip
isang malaking karnabal
ng mga manlilinlang na payasong ngising-aso
mga nakakatawang bistadong manggagantso
at mga saksing bulaan -
na ang mga utos ng banal na panahon ay kinakalimutan -
at mga binaluktot ng kwento’t kasaysayan -
patung-patong na kasinungalingan
kumpul-kumpol na tungayaw at murahan
mahihiya ang mga alamat ng bayan
at pabula ng nakaraan.

Ang namumunong bunganga’y kumukulong lagaan
ng mabahong tae,
mangmang na nag-iisip sa bibig,
tinimplahan ng santambak
ng mabantot na kawalan
ng konting katalinuhan
at pakundangan,
- isang lugaw ng bigas na plastik, panis
adobong sa mga pilyong uod, ay matamis.
isang hapunang ang pampagana ay mga bala at pulpol na iskrip
ang pangunahing ulam ay mga katauhang walang pantaong karapatan

At ako, isang napilitang anino,
binihag ng isang tampalasang multo
inilibing sa pambayaning nitso
at sanlibong mapangsanib na espiritu
sa Kaharian ng mga Pangako
pawang napako, at mga pag-asang naglaho,
ay hindi maibandila, bagkus, nanliliit ako
sa walang puknat na pagpururot ng nguso
na kapag ang mundo’y tinatanong ako,
- Siya ba ang hinirang ninyo?

Hiyang-hiya ako . . .

Damdami'y naging tinta,
Pluma ng nadarama,
Ginamit nitong mga kamay,
Sa libro ng aking buhay.

Lahat ay may rason,
Lahat, kahit anong panahon,
Lahat ay may sinisimbolo,
Lahat, kahit di klaro.

Ang buhay ay nababalot ng misteryo,
Misteryong di malaman kung ano,
Sa mga ganitong palaisipan,
Katanungan ang magiging sandigan.

Maraming mga bagay ang di nauunawaan,
Maraming mga bagay ang gustong bigyan ng kasagutan,
Dahil hindi ko alam ang lahat sa mundo,
Ito ba'y kasalanan ko?

May limitasyon, mga pagkakamali,
May mga pagkukulang na di agad mapapawi,
Pagkat ako'y hamak na tao lamang,
Pwedeng magkamali, pwedeng malinlang.

Hindi ko mahagilap/ ang tamang mga salita/ upang masabi sa iyo ang gusto kong sabihin,/ ngunit oras na pala/ para isumbat ko na/ ang mga paghihirap/ na dinaranas ko/ sa piling mo/ noong mga sandaling pag-aari pa kita,/ noong mga araw na ako pa ang kasama mo/ at noong mga panahong may tayo pa./ Hindi ko inaasahan na magbabago ka,/ na magsasawa ka,/ na mang-iiwan ka at ipagpapalit mo ako sa kanya.// Pero ang hindi ko nauunawaan ay/ bakit mo nasabing ayaw mo na/ at pagod ka/ na noong araw na tayo ay unti-unti nang nagkakalabuan.//
Bakit mo nasabing pagod ka na?/ Pagod ka lang ba talaga?/  O Napagod ka na sa sitwasyon/ nating dalawa?/ O sa mga pagtatagu-taguan natin?/ O sa mga araw na muntikan na tayong mabuking?/ o sa mga araw na may nakakita sa atin?/ O napagod ka na sa atin?/ Sino nga ba ang nagbago?/ ikaw ba o ako?/ O baka/ tayo?/ Pero bakit ang tipid mo nang magsalita?/ At parang  wala ka ng gana/ na kausapin ako?/ Na mahalin ako?/ Na bigyan ako ng halaga?/ O na unawain ako?/ Bakit bigla ka na lang sumuko/ sa mga oras na ipinaglalaban ko ang ating pagmamahalan?/ Hindi ko napansin na ako na lang pala/ ang lumalaban ng mag-isa/ habang ikaw ay binitiwan na ako.//
Bakit mo nagawang balewalain/ ang relasyong binuo natin/ ng magkasama?/ Bakit mo nagawang tapusin/ ang ugnayan natin?/ Ngunit ngayon naiintindihan ko na/ kung bakit ka nakipaghiwalay sa akin:/ dahil nakuha mo na pala ang matagal mo nang hinihingi sa akin, dahil nakuha mo na pala ang gusto mo:/ ang sirain  at iwan ako/ pagkatapos **** pakinabangan at gamitin.// Noong araw na hinatid mo ako hanggang sa dulo ng kalsada,/ lumingon ako sa direksyon mo/ at nagbabakasakali/ na baka,/ sakali lang naman/ lilingon ka pa/lilingunin mo pa ako/ at tatakbo ka papunta sa akin at yayakapin ako,/ susuyuin ako na huwag kang iwan pero hindi na pala dahil mas pinili mo na lamang na maglakad palayo sa akin/ ngunit hindi na pala./ Kahit gulong-gulo ang isip,/ napag-desisyunan kong/ huwag nang bumalik pa/ sa piling mo.//
Pero nararamdaman ko na lang/ ang mga hawak mo/ na para bang namamaalam ka na,/ ang mga yakap **** dahan-dahan nang nanlalamig,/ ang mga titig **** unti-unti/ nang umiiwaas/ at lumalayo/ hanggang sa nawawalan na ng liwanag ang dati **** kumikislap na mga mata/ at para bang ito na ang huling araw nating pagkikita,/ ang mga ngiti ****/ pilit mo na lang/ na nginingiti,/ ang mga salita **** ang tipid at ang ikli na,/ sa daan na aking nilalakaran palayo sa iyo ay kumipot at biglang umikli,/ ang mga paghawak mo sa mga kamay ko/ na para bang gusto mo nang bumitaw/ sa aking mahigpit na pagkakakapit sa iyo/ at sa mga daan/ na aking nilalakaran papunta at pabalik sa iyo/ ay biglang humahaba at nililigaw ako.//
Bakit ko pa ba pinaniwalaan/ ang mga matatamis na salitang nanggaling sa iyong sinungaling/ at hindi mapagkatiwalaang bibig/ gaya ng “mahal kita”,/ “ikaw lang”/ at “hindi kita iiwan”./ Ganun ba?/ Alam ko naman na parte lamang iyan ng mga gasgas na linyang iyong binitawan/ at aking pinanghawakan noong mga sandaling ikaw ay akin pa,/ noong mayroong ikaw at ako pa,/ at noong mga araw na mahal pa natin ang isa’t isa./ Pero ngayon ang salitang ikaw at ako ay marahil naging bulong na lamang pala sa hangin/ at pati ikaw ay tinangay na rin sa akin./ Kaso Tanong ko lang,/ kung iisa tayo,/ bakit mo nagawang pagkaisahan ang damdamin ko?/ Saan nga ba ako nagkulang?/ Saan nga ba ako nagkamali?/ At bakit mo ako iniwan ng ganito?/
Oo nga pala, bigla kang Nawala nang parang bula at nagmumukha na akong tanga kakahanap sa iyo kahit saan,/ at ayun! Nahanap nga kita/ kaso nasa piling ka na pala ng ibang babae./ Sobrang saya mo nga noong kasama mo siya,/ tila ang iyong pagngiti at pagtawa ay nag-iba,/ iba noong ako pa ang kasama mo at noong mga araw/ na nakikita ko pa/ ang mga ngiti’t galak sa iyong mga mata./ Ngunit pinilit kong lumayo/ kahit na alam kong mahirap,/ sinubukan kong palayain ka/ kahit na alam kong hindi ko kaya/ pero ginawa ko para sa ikakatahimik nating dalawa./
Hindi na kita hahabulin pa/ dahil alam kong matagal na tayong wala,/ dahil matagal ko nang kinalimutan ang dating ikaw at ako/ at ang dating tayo./ Ngunit, mahal batid kong hanggang dito na lamang tayo/ dahil susubukan ko nang ililibing sa limot/ ang lahat ng mga nangyari/ at mga pangyayari sa Buhay natin./ Paalam,/ Nagmamahal,/ Mahal.//

Dinggin ninyo
Ang pag-ibig ay mapanibughuin
Ayaw may kahati
Ni ayaw magpasaling

Ang pinangakuang kamay lang ang dapat tumangan
Kapag may ibang humawak
Ay mangyayari ang tunggalian

Ito'y maramot - di mapagbigay
Sa tulaling kabiyak niyang laging nakaugnay
At ang takbo ng oras sa kanila ay mabagal

Nararamdaman ng bulag
Nauunawaan ng pipi
Umaalingawngaw sa tenga ng bingi
Walang kapansanan
Walang dahilan sa hindi pagganap

Ngunit nang minsan natanaw
Na may ibang kalaguyo
Nagunaw ang mundo
Dahil lubos ang tampo

Hinaharap, tadhana,
Kinabukasang sino ang maygawa?
Ano nga bang napapaloob,
Sa bugso ng damdaming may kidlat at kulog.

Lahat, balot ng katanungan,
Lahat, di nauunawaan,
Lahat, walang kasiguraduhan,
Mistulang ang lahat pagsisisihan.

Nakakatakot nga namang magkamali,
Mapait, mapupuno ka ng pighati,
Masusugatan, manghihinayang,
Sasabihing “kung di nalang sana nagpakamang-mang”.

Kabalighuan ba ang magbakasakali?
Ang paghingi sa’yong kamay ay isa bang pagkakamali?
Pagmamahal sayo’y di ba nagbunga ng maganda?
Damdamin ko ba’y nagpagulo sa isip mo sinta?

Ikaw ang nakakaalam nyan,
Ikaw, ang iyong puso’t isipan,
Ikaw ang magpapakalma,
Sa unos na kasalukuyang rumaragasa.

Aking nauunawaan,
sapagkat ikaw ay nasasaktan,
nasasaktan ng mga masasayang araw na di na natin nakamtan.
Pasensya ka na,
alam kong pagod ka na at wala nang pag-asang saki’y bumalik ka pa,
pero sana,
sana maging masaya ka sa piling ng iba,
kahit di na ako at ikaw ang nag sasabi ng “mahal kita” sa isat’ isa...