Submit your work, meet writers and drop the ads. Become a member
George Andres Jul 2016
PAG-ASA/ISKOLAR NG BAYANG DUKHA
Madilim na sulok,
Kung san nagdurugo ang mga palad habang rosaryo’y hawak
Gunita’y lumipad habang likod’y dumaranak
Naalala ko pa no'y si Inang ingat na ingat sa isang batang mataba,
Matabang pitakang puno ng libo-libong kwarta
Sahod nilang mag-asawa na sa akin lang ginagasta
Para sa tuition ko, para sa pagkain, pamasahe't libro
O inang minamahal ako nang labis
Kung ang buwaya pa kayang tumatangis
Di maantig sa iyo’t tumalilis?
Sa pagligo sa likod ay laging may langis
Langis ng niyog na kinayod ng ‘yong nginig at mapupula nang kamay
Kung sa gabi’y rinig na rinig ko ang iyong pusong lukso nang lukso
Sa ilalim ng kulambong dinusta na ng panahon
Di mo magawang umalis kung dapuan ako ng sipon
Mga lamok na dumadapo di ligtas sa kanyang paglilitis
Sa loob ng tahanan di makitaan itlog ng ipis

Ako ang pasakit ng aba ninyong buhay
Pakiusap, pilitin **** lumakad parin gamit ang 'yong saklay
Hintayin **** mabigyan rin kita ng magandang buhay
Kung pagiging matiwasay ay dahil sa pagkakawalay
Tila di narin kaya ng loob kong patpatin
Sa ideya lamang nito’y tiyak na lalagnatin
O inay! Patawad kung pagod nang tumaas-baba pa aking baga
O Lubid sa inaanay na dingding  na tinitingala
Sa halip ng makikinang at mala diyamanteng mga tala
Huwag mo akong paglawayin sa iyong panlilinlang
Di magagawang sakupin ng depresyon ang tino kong nawawala
Ni ihulog ako nang tuluyan sa mahabaging grasya
Dahil kung sa pag buhos ng kamalasan ay patakan ang huling pasensya
Sa baha na isang pagtaas na lamang ay lulunurin na
At saka lamang ako sa huli'y makakahinga

Isa na akong kawalan na nilagyan ng katawan
Saksakin man, wala na akong maramdaman
Walang kikirot na laman
Walang dugong dadaloy nang luhaan
Sundalong natuyot na ng labanan
Binalot na ng kahihiyan at pagtataka kung mayroon ba akong kakayahan?
Biningi na nga ako ng mga sigaw sa aking isipan

Mas dukha pa akong di makakita pa ng liwanag
Liwanag na sa Bilibid natitikaman miski mga nag-aagawan
May hangin ngunit ako lang ang nalulunod
May dagat at ako lang ang di makalangoy
Mas preso pa akong walang makain nang di hamak
Mata kong bagsak at pula na, tighiyawat na parang sunog at di na maapula
Kakapalan lang ang ipakita ang mukha sa labas
Dahil kailan ba ang mundo'y naging patas sa batas?
Batas ng pag-iral ng matibay na loob
Ito na ang mga taong noo'y tinawag kong ungas
Bumubuhay na ng pamilya't may pambili na ng bigas

Sa loob ng maliit na kwadro
Sapat ang isang upua't mesa at isang kabayo
Sabit pati ang yabang kong diploma sa taas ng orocan
Lukot na resumé sa aking harapan nagmuka nang basahan
Mas tanggap pa sa trabahong pamunas ng puwitan
Ngunit mas higit pa ba ang munting papel kung nasaan aking larawan?
Bakas ng ilang buwang puyat at thesis na pinaghirapan
Salamin ng ninakaw na kabataan, ng inuman at kasiyahan
Repleksyon ng mga desisyong sa nakaraa'y napagpasiyahan

Bakit ako tatanggap ng trabahong mababa pa sa aking kakayahan
Bakit call center lang ang aking babagsakan?
O maging alila sa mga sinliit rin nila ang pinag-aralan?
Piso lang ba  halaga ng lahat ng aking pagsisikap?
Ito ba ang direksyon ng matamis na buhay na sa huli'y inalat?
Madali pa pala ang unibersidad
May kalayaan, oo tao'y mga mulat
Marami umano  ang buhok ng oportunidad
Hatakin man ay nasa harap ang bagsak

Kahapon itlog at pancit canton,
Dala ni nanay noon pang huling dalaw sa aking kahon
Inakalang sa tren isa akong bagon
Sa bilis ng oras ay papadayon
Isang buwan nang matapos na ako
Inakalang ito na ang hudyat ng aking pag ahon
Totoong mundong ganito pala ang paghamak at paghamon
Interbyu sa opisinang may pagka-amoy baygon
Ugali sa trabaho’y ako raw ay patapon
Kaklase sa hayskul aking nakasalubong
Nagsimula sa wala, ngayo’y umuusbong
Eh ilang beses ba ‘yong umulit ng ikatlong taon?!
Di maatim ng sikmura sila'y yumayabong
Habang ako rito sa kumot ay nakatalukbong

Hawak ko ang kwintas na mistulang ahas sa aking leeg
Nawalang pag-asa ng bayang tinakasan
Sasablay ako hanggang sa huling sandali
Kagitingan at kagalingan ang aking pasan pasan
Taas ang kamao habang dama ang gasgas ng tali sa aking lalamunan
Hinding hindi ninyo ako magiging utusan

Ito na ang mga huling salita sa aking talaarawan
Sinimulan kong isulat nang matapakan bukana ng Diliman
Bitbit ang banig at walang pag-alinlangan sa kinabukasan
Tilapiang pinilit sumagupa sa tubig-alat
Hinayaang lamunin ng mga pating na nagkalat
Nag-iisang makakaalis sa aming bayan
Dukhang nakita ang yaman ng Kamaynilaan
Dustang panliliit ang aking naging kalaban
Gabi-gabing basa aking banig sa malamig na sahig
Paulit-ulit sa aking pandinig ang salitang isang kahig!
Sa huli'y ano bang idinayo ko sa pamantasan?
Oo! Oo! Kaaalaman at pag-ahon sa kahirapan
Sa agendang ito ako pala ay tumaliwas
Sa mumurahin ako’y umiwas
Anupa’t sa aking kabataan, naging mapangahas
Ginamit nang ginamit pag-iisip kong nawalan na ng lakas
Sumama sa lahat ng lakara’t laging nasa labas
Tinapos agad-agad mabalanse lang ang lahat
Gabi-gabing sunog kilay pati balat
Waldas dito waldas doon, yan lang ang katapat
Sa huli’y doon na nga natapos ang lahat

Singsing ng pangako sa kanya,
Sa pamantasang sinisinta
Sa kahirapan di niya ako makikita
Bayang yayapusin mala linta

Ako raw ang pag-asa, isang iskolar ng bayang nais maglingkod sa bayan
Oo, naghikaos ang pamilya makalusot lang
Taas ng pinag-aralan, kung sa ibang bayan, sahod lang ng bayaran?
Mamamatay akong may dangal at pagmamataas sa aking kinatatayuan
Tatalon sa bangko't idududyan sariling katawan
Inyo na ang thirteenth month pay ninyong tinamuran!
Patawad sa bayan kong di na mapaglilingkuran!
Paalam sa bayang di pa rin alam ang kahulugan ng kalayaan!
7816
Edited this again for a schoolwork.
Caryl Maluping Aug 2021
Huna ko ba nga may ada mo iyayakan?
Ano man nga bagat na dire ka nga akon iton masabtan?
Waray ka na gad pag-tapod ha akon?
Pirmi naman la masulub-on iton imo bayhon.

Kumusta ka na? Bangin amo la gihap
An aton kahimtang sugad hin lasaw nga dire mo matarap
Kay kuno nalikay ka na ha akon
Ano ba itun basehan nga imo man ako pagbabasulon?

Mamingaw naman an mga gab-i nga marisaw
Napuno na hin kahagkot, kasakit ngan kahidlaw
Hain na an mga pahaliday nga imo ginhatag
Adton gugma nga waray mo ginsandag.

Madagmit man gud la an karida han panahon
Nga ha akon paghimangno dire ka na ngay-an akon
Aadto ka na man liwat ha iba
Aadto ka kay durudamo man it iya kwarta.

Waray ko na kababatii an imo tingog
Asya nga an akon adlaw pirmi nala maluntog
Pero aadi la gihapon ha akon huna-huna inin pakiana
Paglaom nga usa ka adlaw mabalik ka pa.

- Caryl
raquezha Aug 2020
Masiramón su napangiturogan ko káso-banggí
Yáon daa ako sa saròng kakanan na matindi
Kaibahan an barkada kong daí man mapahuri
Hinapot kun tàno ta yàon kami igdi
Daí daa áram, pángiturogán ko daa ini
Daí ko din áram kun tàno yáon ako igdi
Basta kakanan mayòng durulagan
Órder pa kita nin saròng case saká pulutan
Mayòng urulian hanggan
Daí nagpapahiling an sáldang
Paluwayon ta an pagdalagan kan mundó
Ngunyán na banggí mayòng mamumundô

Ngunyán…
Matagay…
Habang túrog an mga búhay.

Ta pagmatá ta sa ága
Yáon nanaman sindá
Mga parahabon kan kabuháyan ta
Aldáw na gáyo mayòng sinásantó
Ta an paghiling sa sadíri garó sánto

Piráng haróng pa an raraoton?
Piráng badò  pa an rarábrabón?
Piráng tsinélas pa an wawalaton?
Piráng búhay pa an kakaipuhanon?

Kan mga yáon sa taas
Sindá daa an batas
Kayang paikoton kan kwarta
An mga matá kan mga gútom
Kan mga pamilyang mayò ng kakanón

Piráng árog ko pa an hinahalat?
Piráng árog ko pa…
An ma-unás para lang sa kakanón?
Piráng árog ko pa an gagadanon?

Piráng banggí pa akong mangingiturugan
Na sana sa pagmata ko daí ko na iisipon
Kun sáin ako mahanap nin kakanón.

—𝐔𝐧𝐚𝐬, a Bikol poetry.
1. Unás; (animals) to steal food
2. https://www.instagram.com/p/CD_wWkCHa-V
Indi na ako maghandum
Nga mangin pulitiko
Mag-angkon sg gahum kg mga tinawo
Magpasikat sg kasarang kg mga proyekto.

Bag-o mangin pulitiko…
Indi na ako maghandum
Nga mangin negosyante
Mag-angkon sg manggad kg mga kotse.

Bag-o mangin negosyante…
Indi na ako maghandum
Nga makasulod sa media
Sa balita man ukon drama
Kapuso man ukon kapamilya.

Bag-o makasulod sa media…
Indi na ako maghandum
Nga himuon lang “stepping stone”
Ang kon diin ara ako karon
Kay diri ako daw pulitiko man, negosyante kg media person.

Bag-o makasulod sa kon diin ara ako karon…
Ako naghandum nga ang paglupad padasigon
Nagpadayaw sa pulitiko, negosyante kg media tycoon
Sa tuyo nga mangin isa ka maragtason
Nanakit kg nagpahibi sg mga tagipusoon.

Bag-o maghandum nga ang paglupad padasigon…
Akon ginpasulabi ang kaugalingon
Nga ambisyon kg sakon nga balatyagon
Natabunan ang huna-huna sg mga ilusyon.

Samtang ginalab-ot ang mas mataas nga gusto
Ako nabulag kg nagdako ang ulo
Nagbangga kg nanapak sg mga tawo
Paano ko mapamatud-an nga indi ko ina ginusto?

Paano kon ila ako pagabalusan –
Laglagon, patyon ukon nano pa man?
Ano ang akon kasarang nga sila punggan?
Paano ko hambalon nga ako dapat kaluy-an?

Wala ako mahimo kon amo ina gusto nila
Ugaling sa akon sumpa ako anay patapusa
Baydan ang tanan nga utang namon nga kwarta
Mangin amigo sg madamo kg mabaton sg banwa.

Paagi sa pagbuyangyang sa matuod ko nga plano
Ginahatagan ta kamo ideya kon paano
Nga ang akon ambisyon (indi sumpa) punggan ninyo
Kay sa paghandum sg mas mataas – indi na ako!

-09/08-09/2011
(Dumarao)
*sentimental
My Poem No. 49
1973 – gintukod ang isa ka talaguan sg kwarta
Sg mga sumulunod ni Allah
Islamic Development Bank ang ngalan sini niya…
1966 – nadiskubre ang isa ka bulan sa Saturn nga planeta
Sg isa ka iskolar nga taga-Amerika
Epimetheus ini kon tawgon siya…
Bangko kg Bulan sa iya pagbata!

-12/18/2015
(Dumarao)
*Kaadlawan ni Juan
My Poem No. 442
Sang kami nagkari diri sa Dumarao
Wala nimo ginpabatyag nga kami pangayaw
Ang imo pagtatap gani pa nga naglabaw

Sang ako pa lamang naga-eskwela
Imo ako ginpabalunan sg kwarta
Sa imo pensiyon ako may tigana

Pero sa imo ako wala guid nakabalos
Ang imo pagpalangga nangin wala’y pulos
Oh Lola Edith, patawara ako sing lubos!

-08/08/2015
(Dumarao)
*Birthday of Lola Edith
My Poem No. 375
Mata ay "dumilat"
Saklap sa "dumi" ay namulat
Hawak ang kwaderno't panulat
Maduming sistemang di na nakakagulat

Mahirap o mayaman, anong pinagkaiba?
Parehas na tao estado lang ang naiba
Pero sabi ng iba pantay lamang ang dalawa
Ngunit pag may kaya ang nag kasala wala nang kaso basta may kwarta

Masyadong inabuso, sinolo ang pwesto
Kapangyarihang hindi nagagamit ng tuwid at diretso
Pag tinutukan mo ng kamera magbabago't magmamano
Pag salat kahit wala pang warrant agad na arestado

Mabagal at di balanse na hustisya
Bumabase nalang sa kung sinong malaki ang kita
Ano na pambihira, utak lalo humihina
Tara na't halika, isambit mo ang mga di tamang nakikita
06/25/22

— The End —