1.
Noong unang panahon, may lupaing walang makapapantay
Sa kariktan at kasaganahan nitong tinataglay
Ito ang “Ibalon” na kilala ngayong Bikol, Albay
Subalit ito’y iniiwasan ng mga manlalakbay
(Once upon a time, a land was known
For its beauty & bounty nothing outshone
It was Bicol, Albay which was then, Ibalon
Yet, travelers to there had been withdrawn)

2.
Dahil ito ay pinamumugaran
Ng mga halimaw na hayok sa laman
(Because it was teeming
With monsters to flesh were starving)

3.
Walang nangahas doon makapasok
Maliban sa lalaking si Baltog mula Boltavara na ubod ng lakas at pusok
(No one dared to enter in there
Except for Baltog, a daring & brave man from Boltavara yonder)

4.
Sinalanta niya ang mga halimaw na parang delubyo
Una si Tandayag, ang dambuhalang baboy-ramo
(He wiped out the monsters like a deluge
First was Tandayag, a warthog so huge)

5.
Mula noon, sa lupain na dating kinatatakutan
Mga tao’y dumayo at doon nanirahan
(From then on, in the land once feared
To flock & reside, people dared)

6.
Subalit hindi pa wagas na masaya
Dahil may mga halimaw pang natitira
(But it was not yet the happy ending
There were still monsters remaining)

7.
Si Baltog na matanda na ay labis nabahala
‘Pagkat siya’y mahina na at ‘di na makalaban pa
(Baltog was bothered now that he’s older
For he’s already weak and could fight no longer)

8.
Mabuti nalang at may binatang nagkusa
Siya si Handiong – matapang na, malakas pa
(Good there’s a young man who presented at last
He was Handiong so valiant and robust)

9.
Kanyang pinatumba ang duling na Sarimao
Pating na may pakpak at higantedng kalabaw
(He crushed down the cross-eyed Sarimao
The winged shark and the giant carabao)

10.
Subalit may nilalang na hindi niya nagapi
Ito ay mapanganib at tuso kasi
(But he cannot defeat a certain creature
For it was so dangerous and clever)

11.
Siya si Oryol, ang babaeng ahas
Lumalaban ba siya ng patas?
(She was Oryol, the snake lady
Does she fight impartially?)

12.
Sa kanyang mga yapos, walang nakapipiglas
Maging si Handiong na kaylakas, hindi nakaalpas
(On her grip, no one could break free
Even strong Handiong couldn’t escape from thee)

13.
Swerte ni Handiong, hindi siya binalak patayin
Bagkus ay ginamit nalang sa matagal na mithiin
(How fortunate was Handiong, there’s no plan to **** him
Instead, she just used him for her long-time dream)

14.
Laban sa mga mortal na kaaway, dapat tulungan siya ni Handiong
Na lipulin ang mga buwaya sa Ilog Ibalon
(Against her mortal enemies, Handiong must help her
To annihilate the crocodiles in Ibalon River)

15.
Matapos tuparin ang mapanganib na misyon
Si Oryol ay naging kapanalig sa Ibalon
(After fulfilling the dangerous mission
Oryol became an ally in Ibalon)

16.
Si Handiong ay naging mahusay na pinuno
Bangka, araro, alibata – kayraming naimbento sa kanyang pangungulo
(Handiong became an excellent ruler
Boat, plow, alphabet – many inventions were made during his tenure)

17.
At sa mga sumunod pang henerasyon
Naging mapayapa’t maunlad ang Ibalon
(And on the succeeding generations
Peace & prosperity reigned over Ibalon)

18.
Hanggang sa may sumulpot
Na panibagong kinatakutang salot
(Until there appeared
A new abomination so much feared)

19.
Siya’y nagtataglay ng katakut-takot na kapangyarihan
Hindi rin maipaliwanag ang kanyang kaanyuan
(He possessed a terrifying power
No one could even describe his feature)

20.
Siya ay isang mangkukulam na kilabot
Na tinatawag nilang Rabot
(He was a sorcerer fearsome
Called Rabot by some)

21.
Mapalad ang Ibalon, may natira pang bayani
Siya si Bantung, matalino’t maliksi
(Lucky was Ibalon, a hero was still there
That was Bantung vigorous and aware)

22.
Siya’y lumikha ng isang payak na plano
Pinaslang niya si Rabot habang natutulog ito
(He just devised a simple planning
He murdered Rabot while the monster was sleeping)

23.
Si Rabot ang pinakahuling halimaw sa Ibalon
Nang siya’y mapuksa, naging payapa na doon
(Rabot was the very last monster in Ibalon
Upon his death, peace reigned there from then on.)

-03/10-11/2012
(Dumarao)
*for Lit. Day 2012

Ano nga ba ang pag-ibig?
Nakakain? Naluluwa? Natututunan katulad ng aralin o nababasa katulad ng mga maiikling tula?
Nanggaling ba ito sa mga kwentong banyaga at kwentong matatanda?
Siyensya? napaliwanag na ba niyan?

sa totoo lang di mo yan napag-aaralan,
kusa mo kasi yang mararamdam.
di mo rin yan pwede ipilit,
para kasi yang tao, kusang yang pumipili.

di rin yan nakakain katulad ng paborito **** chicken
o ng paborito **** pansit bihon, miki o canton.
hindi rin mahahalintulad sa mga palabas o mga kwentong wattpad na mababasa mo sa libro.

at para sa iba, sabi, pana raw ni kupido ang dahilan
tinig ng sirena naman ang kwento ng iilan.
di naman dahil raw kasi sa naaakit sila sa panlabas na kaanyuan.
hahahaha kalokohan.

Wala pang nakakapagpaliwanag niyan.
siyensya? pwe, di lahat kaya niyan patunayan
basta para sa akin, isa lang ang alam ko diyan.
Ang pag-ibig ay regalo mula sa langit.

di mo na kailangan pag-aralan,
di mo na kailangan pagexperementuhan
di mo na kailangan ng kahit na anong katibayan.
tandaan mo lang. Regalo yan ng may kapal.

kaya bilang tipikal at praktikal na estudyante, wag kang magmadali,
darating rin sayo ang mga bagay na ganyan
Di mo lang alam, matagal nang nakasulat sa tadhana mo ang kwento na nakalaan sayo.

wag **** pangunahan!

imbis na pairalin ang tibok ng dibdib,
subukan paganahin ang isip.

MANGARAP! MAG-ARAL! MAGPURSIGI!

wag muna maglandi!

pag-aaral ang unahin
para makabawi sa paghihirap ng mga magulang natin.

at huling pasabi para sa lahat ng kabataan
at basta paalala sa lahat ng umiibig,
wag **** hayaang mabihag ka ng kalituhan ng mundo
protektahan mo sarili mo.
yakapin mo ang puso mo.

Regalo ng may kapal,
Pangalagaan mo.

Sensitibo akong tao, kaunting pangungutya, malaki na ang epekto.
Nabuhay ako sa paniniwalang lahat ng babae, tumitingin lang sa gwapo.
Kasalanan ko bang maging pangit? Siguro hindi, siguro oo.
Sabi nila walang pangit. Ugali lang ang pangit sa ibang tao.

Nakasanayan ko nalang na walang naririnig, kahit lantaran akong laitin.
Ininda lahat ng pananakit, maswerte nalang kung minsa'y daplisin.
Hindi ko kayang lumaban, patay malisya lang ang damdamin.
Ayoko ng gulo, ni isang salita wala akong binanggit kahit aking isipin.

Aking babaguhin, karamihan sa kababaihan ay tumitingin sa gwapo.
"Ano bang meron sa mga gwapo?" Pare-pareho lang naman kaming tao.
Alam kong mahalaga din ang panlabas na kaanyuan pero,
Yun ba ang minamahal? Yun nalang ba ang basehan sa mundong ito?

Lahat ng 'yan nakaraan nalang sa akin.
Magmula nung dumating ka, pinaniwala **** mali ang aking hangarin.
Hangarin na tanggapin na walang kaaya-aya sa akin.
Kahit anong pilit ko, pilit **** itinatanggi at hindi pinapansin.

Hindi ako gwapo. Pero kaya kong harapin ng may magandang kalooban ang magulang mo.
Hindi ako mayaman. Pero ipapakita ko sayo na ang kayamanan ay nasa kaya nating ibuo.
Hindi ako yung taong magara ang kasuotan kapag haharap sayo.
Aanhin ko yun? Kinabukasan natin ang aabangan ko, hindi pagiging maluho.

Hindi ako yung lalake na pagkakagastusan ka ng sobra sa tuwing may selebrasyon.
Gusto ko kase maramdaman natin. Hindi sa nakikita, kundi mismo sa pagkakataon.
Hindi ko kayang lumaban, duwag ako, at nananatiling mahinahon.
Pero hindi ko hahayaan na may umapi sayo na kahit sino, makakatikim sakin 'yon.

Hindi ako yung tipong kaya kang pakiligin sa mga salita.
Madalas kasi wala akong tiwala na kaya ko yun magawa.
Panay ang pagkumpara ng itsura ko sa iba.
Kahit ganun naman , lahat ng sinabi ko sayo, totoo at may isang salita.

Hindi ako gwapo, oo.
Hindi ako maporma, oo.
Hindi ako astig, oo.
Hindi ako yung matitipuhan agad kase, oo, ganito lang ako.

Ang tuyo na lupa sa kapatagan ay naghihikahos
Kahit diligan ito ay hindi mangabubusog
Sa tigang na kaanyuan

Puso'y parang pipi
Patulak ang mga lumalabas na salita
Silakbo ng pag-ibig ay huwag pigilin
Datapwa't bulagin ang mga mata
Si Dessa ay di na makita

Ibinuhat ang korona
Sa hari kung saan nakatungtong
At ang hiling habang buhay na magkapiling
Di palalampasin ang sandaling magkasama

Kahangalan ang sabi ng pari
Halikan ang paa di ang labi
Laging nabibiyak ang kasunduan
Pinermahang papel isampal at ihati
Ang hinihinging kapalaran sa isang panig ibig

Ang dating pakiramdam ay laging bumabalik
Sana'y tanggapin ang handog na na nanggaling sa kaibuturan ng pagsinta
Ngunit hindi maalis ang ligalig

Matalinhaga ang kahapon,
ang nagdaang panahon:
kapeng mainit na pinalalamig, hinihipan
pero di malag-ok, nakakapaso sa lalamunan
Tila alon sa dalampasigan
itinataboy ng pampang
ngunit bumabalik ang mga ala-alang
pilit itinatapon, kinakalimutan.

Mga tagpong akala’y isang dipa lamang
tila ang pagitan
ng lupa at kalangitan
ngunit nang tatawirin na’y
bangin pala ang kailaliman
walang tulay na magdugsong
sa sanlibong katanungan
sa mga gumuhong moog
at nadurog na diyos-diyosan.

Sa sulok ng balintataw
isang paslit ang natanaw
tumatakbo’t humahabol, sumisigaw
tinatawag niyang “Tatay!”
iyong nakalagak, isang bangkay
sa kabaong na ipapasok, ihihimlay
sa nitsong pintado ng puting lantay
- labi ng aking amang hinagilap na suhay

Sa lamay ng patay,
ang kapeng barako ay buhay
bumubukal, walang humpay
maalab ang pakikiramay,
sawsawan ng tinapay
          Sa lamay ng patay
          nagsisikip man ang dibdib
          magkunwari’y kailangan
          nagdurugo man ang puso
          lakas-loob ang kaanyuan

Habang umaagos ang litanya
sa labì ng punong magdarasal
pumapatak ang ulan ng luha
walang puknat ang “Bakit?”, nag-uusisa
Hindi napapahid ng panyong pinipiga
ang hapdi ng sugat sa naulilang diwa
lalo’t ang bayaning inakala
ay pasang-krus pala ng inang dinakila

Matalinhaga sadya ang kahapong nagdaan,
pelikulang kulay sepya, kumupas na sa kalumaan:
Lumamig na ang inuming sa burol ay itinungga
Tahimik na silang nagtungayaw ng sumbat at sumpa
Sa malayo’y kumakaway ang palaspas ng payapa
Nagpahinga na rin ang ilaw na sa aki’y nagkalinga

Sumisilip sa alapaap ang impit na sinag
Naglalaho na ang mga bituin sa liwanag
ng unti-unting pagsabog ng araw na papasikat
At sa pagbangon, bagong umaga’y may pahayag

Gigisingin akong lubos, tila tunog ng gong
ng bagong-luto **** pagsalubong
Isang lag-ok muli, aasa, susulong
kung saan man hahantong . . .

Sa pagitan ng isang salamin kami'y unang nagkatagpo
Tila walang ibang nakikita habang tanaw siya sa malayo
Kaunting hakbang nalang ay patungo na ako
Ngunit napuno ng kaba at hiya, sapagkat unang beses ito.

Isang binibining marilag at may kaayusan
Na ang kaniyang kaanyuan ay kapita-pitagan
Malumanay niya akong tinungo at nilapitan
Na para bang kami ay mag-uusap ng masinsinan

Lumipas ang bawat sandali na kami ay magkasama
Habang dahan-dahang inilapat ang kamay sa kaniyang palad
Nilibot ang paligid, tanging siya lang ang nakikita
Mahinay ang takbo ng oras, na sa layo ng nilakbay ay parang nagpapahinga

Malapit na matapos ang panandaliang pagsasama
Habang ako'y pilit na tinalunton ang bawat hakbang niya
Dumating ang pagkakataong magpapaalam na
Lunos ang biglang nadama, sapagkat iyon ay una.

Sa larawan na aming kinuhanan nang kami ay magkasama
Ika-pitompu't anim na araw ng tatlong daan at animnapu't lima
Siya ay aking nakausap, nakasama, at nakita
Subalit hindi nasabihan ng isang mahalagang salita

Sa nag-iisang larawan na pilit kong iniingatan
Bumalik kami sa dati na sa telepono'y nag-uusap na lamang
Kung may pagkakataon ay agad siyang pupuntahan
At sa pagkakataong iyon, ay mahigpit siyang hahagkan

Sa isang imahe ng larawan na aking itinatangis
Nag-iisang larawan na lubos kong ninanais
Subalit sa kasalukuyan ako'y patuloy na nagahis
Sapagkat ang imaheng iyon ay imaheng puno ng hinagpis

Hinagpis sa una naming pagkikita
Sa matagal na paghihintay ay muli ng nagkasama
Handa akong maghintay at maglakbay ng ilang milya
Mangyari lamang ulit ang matagal ko ng adhika.

Hindi ko alam kung saan magsisimula,
Humahanap pa ako ng mga salita,
Dahil kung papano tayo nagsimula,
Hindi ko narin tanda,
Sadyang parang napaka bilis ng mga pangyayari,
Di ko alam kung papano ito nangyari,
Ngunit ganun pa man hayaan **** alayan kita,
Ng isang tula kung papano kita talaga unang nakita,
Kung papano kita unang pinagmasdan,
Kung papano kita unang nahawakan,
Hindi, hindi sa pisikal na kaanyuan,
Kundi sa napulot kong larawan **** may pangalan,
Larawan **** bumalot sa aking isip,
At sa puso kong binago ng ihip,
Ihip ng nakaraang pagibig,
Kasabay ng pagpulot ko sa iyong larawan,
Ay pagpulot ko narin sa puso kong nagkapira-piraso sa nakaraan,
Ngunit di ko naman inaasahang ikaw pala,
Ikaw pala ang magtatagpi tagpi nito.
Alam kong napakahirap dahil bawat piraso ay parang mga bubog,
Bawat piraso ay nakakasugat,
Ngunit mas pinili **** buohin ito,
Mas pinili **** buohin ito sa kabila ng panganib,
Ngunit binubuo mo ito na may pag iingat.
At sa bawat araw na hinahabi mo ang bawat pirasong ito,
Hayaan **** alalayan kita,
Aalalayan kita bagkus alam kong hindi madali ang ginagawa mo.
Alam kong nasa proseso ka palang ng iyong obra,
Ngunit ganun pa man ay ramdam kong buo na ako,
Nabuo mo na ang puso ko,
Pero kagaya ng isang pagpipinta,
Kahit tapos na ang obra maestra,
Hahayaan mo muna itong matuyo,
Ganun rin naman sa duguang puso,
Hahayaan mo muna itong mag hilom,
At kapag ito'y tuyo na , saka mo ito i spray-han ng acrylic,
Ilalagay sa kuwadro upang mai display sa pader ang sining ng iyong pagibig.

Hindi pa dito nag tatapos ang tula,
Ngunit alas tres na ng umaga,
Antok ay nag aanyaya na sa kama,
Hayaan **** sulatan pa kita sa mga susunod na araw,
Hanggang dito nalang muna aking sinta,

Hindi ko lubos malaman kung saan na nga ba ang daan tungo sa walang hanggang kasiyahan
Tila ako'y nabalot na ng walang katapusang kalungkutan
Pakisabi naman sa akin ang araw kung kailan ito mawawakasan
Patuloy na naghihinagpis
Mga mata ay laging nananangis
Kung iyong titingnan sa aking pisikal na kaanyuan malalaman mo ang pinagkaiba ng isang taong masaya at isang taong pilit nagpapakasaya.
Oo, hindi ako ang taong kilala ninyo.
Sa likod ng wangis na anyo,
Sa kabila ng 'di mawaring agam-agam,
Nananatili ang isang kabuuan ng pagkatao na kahit kailan, hindi ko ninais maramdaman.
Oo, isa akong halimuyak ng bulaklak sa inyong paningin pero,
Ni minsan hindi nagawang pitasin at nanatiling nakasulyap sa katimyasan.
Isa lamang akong atraksyon na pinipiling lapitan.
Isang anino sa pisikal na anyo.

36 Subalit ang binata
Ikakasal na pala

37 Sa babaeng taga-Silangan
Lugar na kanyang tinitirahan

38 Ang hindi lang niya alam
Dalaga’y isang mangkukulam

39 Kaya isang araw nang malaman
Na sa iba ang puso nakalaan

40 Hinanap ang karibal na babae
At kinulam ire

41 Katakut-takot na mga pantal
Ang kay Pina bumalabal

42 Mahal parin siya ni Ihib gayunpaman
Maging anuman ang kaanyuan.

-07/07/2012
*Gintong Lupa Series