Hindi ko talaga alam kung saan ako magsisimula.
Hindi ko alam kung alin sa mga bumabagabag sa isipan ko ang dapat kong unahin. Pero isa lang ang sigurado ako ngayon—kailangan ko itong himayin.

Magsisimula ako sa tanong na:
“Si Ate na lang ba talaga palagi?”

Si Ate na lang ba talaga palagi ang mag-a-adjust?
Ang utusan sa pamilyang ito?
Kesyo ganito, kesyo ganyan—mga rason na hindi ko na alam kung valid pa ba o hindi. Pero sige na nga, i-aagree ko na lang. Para matapos na ang usapan. Para hindi na humaba pa ang diskusyon.

Si Ate na lang ba talaga palagi ang magsasakripisyo para sa pamilya?
Si Ate na lang ba ang mag-iisip kung paano magtitipid, kung anong dapat unahin—hindi ang luho, hindi ang sariling kapakanan—kundi kayo?
Kayo na lang muna. Ako, mamaya na lang.

Si Ate rin ba palagi ang kailangang magpakumbaba at magpatawad?
Ang aako ng responsibilidad, ang gagawa ng gawaing bahay?
Alam ko naman—may mga kapatid ako. Pero ako na lang ba palagi ang kikilos?
Ako na lang ba ang laging may kusa?
Ako na lang ba ang mag-iisip kung anong ulam ang lulutuin?
Maglalaba, maghuhugas ng pinggan, maglilinis ng bahay?

Kabisado ko na lahat ’yan. Hindi niyo na ako kailangang pagsabihan. Hindi ko na kailangan ng utos.
Pero paano kayo?
Paano kung wala na tayong mga magulang?
Paano kung ako na lang ang natira?

Si Ate na lang din ba ang laging magtuturo at magdidisiplina?
Noong ka-edad ko pa lang kayo, namulat na ako sa responsibilidad.
Pero ngayon, anong nangyari?
Halos lamunin na kayo ng cellphone. Wala nang kusa. Wala nang malasakit sa paligid.

Baka nakakalimutan ninyo—tao rin si Ate.
Hindi ako robot. Hindi ako ginawa para lang sumunod sa utos.
Marunong din akong mapagod. Marunong din akong masaktan.
May damdamin din ako.

Sana maintindihan ninyo ’yan. Na may sarili rin akong buhay na kailangang atupagin. Hindi ako utusan na sunod-sunuran lang. Hindi ako kailangan bigyan ng sahod para gawin ang iniutos ninyo, walang barya o walang pahinga ang makakapagbigay sa akin ng pahinga na hinahanap ko.

Pagod? kaya kong tiisin, kaya kong matulog nang ilang oras lang, kaya kong pagsabayin ang trabaho ngunit anong nangyari sa akin? nagkasakit ako in return. Walang halaga ang bawat barya na binibigay ninyo sa akin, kapalit ng nawala kong adrenal gland.

Puyat at pagod, ipagsabay mo. Instant noodles at walang masustansyang pagkain ang makakapatay sa akin. Coke at kape na ginawang tubig. Pagbantay sa lola kong maysakit ang naging libangan.

Hindi sa hindi ako marunong magpasalamat o baka isipin ninyo hindi ako grateful at wala akong utang na loob sa ginawa niyo para sa akin. Ang utang na loob na habangbuhay kong pagbabayaran ay hindi katumbas nang pilak at ginto o salapi, kundi habangbuhay na karangalan at respeto ang ibibigay ko sa inyo sa pagsilang sa akin sa mundong ito at dahil binuhay niyo ako at hindi pinabayaan.

Hindi niyo ako narining na nagrereklamo, hindi niyo ako nakikita na nagmamaktol, hindi niyo ako naririnig na nagpapaliwanag at nagrarason dahil alam ko sa sarili ko na sarado ang isipan at taenga ninyo kung sakali man na ako ay magpapahiwatig nang aking saloobin sa inyo.

Alam ko, naiinitindihan ko na napapagod rin kayo, iba rin ang pagod na nararamdaman ko. Hindi kumpletong tulog, hindi unan at kama ang lunas nito, dahil kung minsan kung ako ay tulog na ay sadyang nag-iingay rin ang aking isip. Ang tanging lunas na gusto ko sa pangungulila ko sa pahinga ay kapayapaan, katahimikan at dalampasigan. Iyon lamang.

Hanggang dito nalang,

Nagmamahal,
                               Ate :)