Ang bayrus ng COVID ay tila makasalanan.
Katulad s’ya ng isang halimaw sa katahimikan,
o isang ministrong mataas ang katungkulan
na aliping tagasunod ng kanyang among si Kamatayan.
Kahit anino pa lamang n’ya’y dulot
ay lubos na takot, katulad ng pinakamadilim
sa mga gabi, o sulok ng guwang
o pinakailaliman ng karagatan.
Kumakatha sa isipan
ng mga kakila-kilabot na nilalang
at pinagagalaw sila ng sabay-sabay
nakaambang silain, lamunin
ang bawat kaluluwa, ang mga dibdib binabaklas
upang nakawin ang mga pusong malinis at wagas -
hinihigop ang lahat ng dugo, bawat patak
sinasaid ang bawat pintig ng natitirang lakas..

Malupit itong coronavirus,
isang haring espada ang batas, ang utos.
May kumakalat na ulop, ang madla’y binabalot;
walang kamalay-malay nilang nasisinghot,
orasyong buhay ka pa’y loob mabubulok.
Sa pintuan, naririnig ang katok:
isang panauhing di-kanais-nais ay gustong pumasok,
isa na namang payapang tahanan,
ang kanyang natuklasan.
Wari’y may samurai na iwinawasiwas
doon, dito, nananabas, walang habas
kapagdaka, lahat ng tila nasugatan, mga biktima
lupaypay, bagsak ay sa ospital, lugmok sa kalungkutan,
kinakapos ng hininga, unti-unting nalulunod mistula,
ng sa baga at lalamunan, ay naiipong sariling plema.

Ang pandemyang ito’y isang salaan
salamin ng lipunan,
isang digmaan, kung saan
mailap ang tagumpay at katapusan
at bawat laban, laging anong sakit, talunan.
Lahat ng uri at sinsin ng pangsala ay taglay:
pusong may kabaitan, sa walang puso’y inihihiwalay
maayos na pag-iisip, ibinubukod sa mga lutang at walwal
matatapat, angat sa mga kurakot sa mga larangan
prinsipe’t pulubi, pilosopong tunay
at mga tagasunod, makata’t mga mang-aawit.
Salaan
ng mga malubhang pagkakamali
ng nakaalpas na pagkakataon
ng mga leksyong dapat pang matutunan
ng mga landas na hindi nakita, at maling tinahak
ng daan tungo sa kaligtasan, anuman ang kanyang kahulugan,
anuman ang halagang kabayaran.

Ang pagkakaliit na bolang ito ay mamamatay na payaso
mapanghati, katulad ng isang salaming nanlalansi, nanloloko
pinag-aaway:
Hilaga laban sa Timog
Silangan laban sa Kanluran
pinakamahihirap sa mga mahihirap
itatapat sa angkan ng kamahalan
at ng mga bago’t biglang-yaman
at ang nasa gitna: Aba! Aba! Isang iglap ay sigaw
“Saan ang Hustisya?”
at hindi naambuhan ng ayuda
kayamanang munti sa panahon ng taghirap
na nang panahon ng sagana’y inismiran, sabay irap
sila umanong nagbubuwis,
bakit ngayon ay nagtitiis?
Parang sina Cain at Abel naghinagpis
Nahihiya ako. Nahihiyang labis.

Ito ang krisis. Takot ay inihahasik.
pinagsasama-sama sa iisang inayawang bayong
ang tila abuloy na pamatid-gutom
na nakamaskara bilang rilip na tulong,
lahat ng kinatatakutan -
pagkawalay,
                         pag-iisa,
kapanglawan,
                                          ­        diskriminasyon,
matinding kalungkutan,
                         pagkakasakit,
                         kamatayan . . .

Labis akong nag-aalala.
Labis akong natatakot.

Alpas sa gabing lumukob
Dulo’t dulo’y itim pulos
Salamat anuman yung d’yos
Kalul’wa kong di pasakop

Sa pagkakataong malma
Di sumuko ni lumuha
Binugbog man ng tadhana
Ulong dug’ua’y tunghay-laya

Lampas ditong hagpis-luha
Tanging lilim lang ang banta
Datnan man dantaong sumpa
N’ia ‘nong takot, ako’y wala

Makipot man ang lagusan
Bale-wala’ng parusahan
Ang palad ko’y aking tangan
Ako’y ako ang Kapitan.

Whoever told you I am
          invincible must
                    be dreaming. Dreams
aren’t real. Reality, realities.
          Invincibility is an illusion.
Knights in armors live
          nowhere but in fairy tales. Behind
                    the shining shields, little child
                    warriors shiver in fear,
                    aching for a mother’s hugs
                    and a father’s cheer.
The crowds don’t see tears streaming,
          only true friends comfort the weeping
                    each nursing each other's wounds
                    together toward healing.
Survivors are butterflies
          emerging from hiding chrysalises
                    themselves survivors
                              from embattled caterpillars.
Invictus -
                    still the victor recites
                    favorite lines.

In the darkest of nights even Moon
- it’s face reduced to the narrowest
crescent - hides behind thick
clouds of reluctant silence, a miser
failing to part with one droplet
of encouraging smile. Lonely
apathy rules supreme, solitary,
in the nocturnal palace
of insensitivity, indifference,
heartlessness. Silent night. Unholy night.
Sleepless night. Seeing Ursa Major –
I imagine that Big Bear waving.
And I remain one Little Bear. There
above Polaris I see her Holy Ghost –
the nurturing glance pulsates
to this hour. Six decades of life
humming her lullabies have kept
that young boy captive by caring
offers of coffee sips expertly brewed
in the calming warmth of tight hugs.

The love and compassion that you
planted still grows, still blooms.

And yes, a mother is eternally missed.

How do you tell
one heart that’s in fervent
prayer, asking the gods
and all the saints sentient
and all the kith and kin
with good thoughts sent
and sympathetic hearts
that at this darkest moment,
there’s the shining painful truth
that after all the best efforts spent,
the little candle’s burned out and
there’s nothing more that’s meant
to hope for?

They say love doesn’t give up,
that ‘love is patient, love is kind’
and life is love and love is life
but when the time has come
that life depends on ticks and beeps
and flashing tiny red bulbs and screen
monitors, does love live in them –
lifeless machines energized
by amperes and microvolts?  

Fluctuations rule the end of days
when flames of blood lines rise up
and ashes of signed paper go down.
When graphs fluctuate no more,
the final long flat line beeps us farewell.
As grieving tears flood the valleys
of our faces, there’s no recourse
nor dikes to stop the flow. And we
who survive could just call hope
that pains cease and endless worries
end. The distance widens. Hoping
for hope, hoping against hope.
Perhaps a reunion somehow,
somewhere in time . . .

King and Queen Eagles
On palace trees feed their heir
Our hopes flying proud.

Umaalingawngaw pa rin ang mga putok
tila tatlong tilaok ng tandang sa madilim na sulok
Ilang supot ng pilak kaya ang kapalit
May pagbati pa ang mga Hudas, tila pataksil na halik.

Magdamag na at maghapong pumapatak
ang mga butil ng dalamhati mula sa mga ulap
kasabay ng daloy ng aming
walang katapusang pag-usal
ng “Bakit?          Bakit?
                 Bakit?          Bakit?          Bakit?”
at impit na buhos ng mga luha
mula sa mga dinurog na puso.

Kahit si Mariang Makiling ay nakatalukbong
ng malungkot, makapal na ulap –
mistulang tinabunan ang mga pangarap
wala ni pipíng kasagutang maapuhap.

Wala, wala, wala . . .
Wala akong mahagilap na sagot
Tumitibay lamang ang aming paniwala
ang bayan ay patuloy ang pagkapariwara
ang daluyong ay nasa laot, lumulubog ang bangka

Katarungan ay mailap
Hinipan man ang kandila
Naroon pa rin ang iyong liwanag
Madilim man ngayong gabi
Gagabay ka sa aming paglalayag

Kami na rin ang lumikha ng sagot
At iisa lang ang aming alam
Pagmamahal mo sa ating bayan
kailan man ay hindi malilimutan
Lagi at lagi kang pasasalamatan
At ang lahat ng iyong marami
at magagandang sinimulan
Ipagpapatuloy para sa kinabukasan.