Inukit ko ang pangalan nating dalawa sa isang puno
Simbolo Ito kung gaano kita ka mahal, mahal ko
Naka ukit sa punong iyon lahat ng ating mga pangako
Mag mamahalan tayo pang habang buhay kahit labag man sa atin pati ang mundo

Sabay tayong nangarap noon
At alam kung balang araw matutupad iyon
Pero tila labag talaga sa atin ang mundo
Mga pangako'y bigla nalang nag laho at na pako

Tinangay ng malakas na hangin ang munting pangarap natin
Tila kahit saan ito tangayin ay kay hirap na itong hanapin
Bakas ang pangungulila at lungkot sa aking mga mata
Dahil kahit katiting na pag-asa'y di ko na makita

Umalis ka at ako'y iyong iniwan
Lungkot at pananabik na sanay babalik ka at hinding hindi na kita bibitawan
Para akung pulubing palaboy laboy kahit saan
Tulad ng pag mamahal natin di ko alam kung saan ang patutongohan

Iyong ngite na parang araw na nagbibigay liwanag sa buhay ko
Pero ang ngiting iyon di ko na nasisilayan kaya biglang nag dilim ang mundo
Mga yakap mo gusto kung madama muli
Mahal ko bumalik kana at alam kung hindi pa ito ang huli

Madalas akung pumupunta doon sa may puno kung saan naka ukit ang ating mga pangalan
Dahil alam ko na doon mo ako iniwan at doon mo rin ako babalikan
Tila buhay ay parang sentonadong guitara
Wala nang direksyon ang mga nota dahil nawala na pati yong kopya

Lumipas ang ilang araw hindi ka parin bumabalik
Mas gustohin ko nalang sumoko dahil dito sa sakit
May bagong pangarap kana ata diyan mahal dahil di muna ako binalikan
Masakit pero sige sisimulan narin kitang kalimutan

Tumanda na ang munting kahoy na ating pinag ukitan
Kay tanda narin ng pag-ibig natin na iyong tinalikuran
Ilang taon na ang lumipas at kay rami na ang nag bago
Pero pag mamahal ko sayo pang habang buhay naka ukit sa punong ito

Ngayon may kanya kanya na tayong sariling buhay
Buhay na pinangarap natin Pero ito'y namatay
Masaya na ako mahal sa buhay kung ito
Sana ganon karin katulad ng nararamdaman ko sayo

Mahal ang punong ito, ay mananatiling simbolo at Manana tiling naka ukit ang ating na udlot na pangako

Paunawa sa babasa:

Hiniling ng isa kong kaibigan na relihiyoso na gawan ko daw s'ya ng tula tungkol sa ikalimang wika ni Kristo noong nagdaang Mahal na Araw kaya kahit Atheist ako ay ginawa ko ang Free Verse (Malayang Taludturan) na ito.



“Nauuhaw ako”

Malalim ang baon ng mga pako sa kanyang mga kamay at paa. Mahigpit din ang pagkakatali ng lubid sa kanyang mga braso. Napapalibutan siya ng mga kaaway, nagsusugal at nag-iinuman ang mga sundalong Romano habang nililibak siya ng mga Pariseo. Tiyak na wala s’yang kawala. Naghahalo ang dugo at pawis magkasabay itong umaagos palabas mula sa kanyang katawan; hindi na rin n’ya maalala kung ilan ng sampal, suntok, sipa at palo ang kanyang natanggap. Sa gitna ng kanyang paghihirap binigkas ni Hesus ang kanyang ikalimang wika:

“Nauuhaw ako”

Kagabi lang bago s’ya dakpin ng mga tampalasan ay nagmakaawa s’ya sa hardin ng Getsemane at taimtim na hiniling sa kanyang Ama na kung maaari sana ay huwag na n’yang danasin ang paghihirap na ito. Subalit hindi s’ya dininig nito.

“Nauuhaw ako”

Siya ba ang kailangan na magdusa, obligado ba s’ya na bayaran ang kasalanan ng iba? Bakit s’ya ang inutusan ng kanyang Ama para akuin ang sala ng sangkatauhan? Masyadong mabigat ang pasanin na ito para sa isang hamak na karpintero na gaya n’ya.

“Nauuhaw ako”

Ito ba ang kapalit ng pagiging masunurin at mabuting anak ang masadlak sa laksang dusa at malagim na paghihirap? Nasasabik na s’yang umupo sa tabi ng kanyang ama; hinahanaphanap n’ya na ang papuring awit ng mga Anghel sa langit.

“Nauuhaw ako”

Nilikha ba ang sanlibutan at ang mga tao upang sa bandang huli ay maging mapaghimagsik sila at walang galang sa kanilang lumalang? Bakit punong-puno ng kalupitan at karahasan ang mundo?

“Nauuhaw ako”

Hindi sapat ang tubig o ano mang inumin para mawala ang kanyang uhaw na nagmumula sa puso; ang pag-ibig ng sangkatauhan ang kanyang inaasam.

Sa malayong baryo ng lalawigan ng Antigo, ng bayan ng San Arden
Nakatira kapiling ng ama
Sa murang edad, sanay magtrabaho
Magpukpok ng pako sa tabla

Sapagkat naulila sa inang nagluwal
Ikinapahamak ang matagal na pagpapakasakit
upang mailabas lang kapagdaka
bilang anak niya
sa kamalig ng kanyang ama

Kinalong ng lolo
Mga kamag-anak ay humingi ng saklolo
Bumugalwak ang dugo sa patadyong
May pag-asa pa bang mailigtas
kung dadalhin pa sa bayan nang gamutin ng pantas

Sa daraanan sa palayan, kay lakas ng ulan
Pumapagaspas ang dahon ng palay
Kakaunti lang ang hininga sa di magkamayaw na hangin
Talagang binawian na
Nautas ang ilaw ng pamilya

Sapagkat iisa lang ang bunso't panganay
Kailangan sundin ang utos at patnubay
Kung nabagot sa kahihintay,
sa pag-uwi may sasalubong-
hampas ng latigo na maglalatay

Mula sa higanteng alpombrang balot
Bumuhos ang walong henerasyon halos
Ng karit, palay, tagtuyot, unos
Martilyo, pako, pagpapakaputa sa utos!
Aba, hindi pangako ng sistema ang presensya ni Hesus!

Sa madilim na purgatoryo ng impiyerno at kalangitan,
Sa mahiwagang pagitan ng lunsuran at lansangan
Nagka-prusisyon ang dibinong Toledong bayan
‘Pagkat naipasalangit na
Ang Multo/Kapre/Bal-bal/Berberoka/
Aswang/Mangkukulam/Agta/Santelmo/
Batibat/Berbalang/Bungisngis/Diwata
Na sumiil sa banal na pook ng Toledo.

Pitu-pituhan ang naging palitan
Sa pagbuhat sa bangkay ni Rodiano Abduhan.
“Dito ako sa ulo.” “Pasmado ka ba? Larga na!”
Padulas-dulas ang kapit, sumisilip na ang paa
At sa bawat yapak, bumuhos ang patak
Ng dugong pesante sa sagradong Toledong lupa.

Rodiano Abduhan, mas kilala bilang Tatay Godong
Manggagamot, tagalunas ng salot, kampon ng Diyos,
Ika ng iilang nagpatingin sa mahiwagang tatang,
Pero manyak, magnanakaw, aswang, mangkukulam
Kamo ng nagmula sa abang Toledong bayan.
‘Pagkat ang pugad niya’y sa kanayunan, sa kalaliman, sa kaibuturan,
Ng mailap na lansangang ng Diyos tinalikuran.

Kaya nang ang taumbaya’y nakabatid
Na lumubha ang sakit ng pamangking si Adring,
At na natagpuang bukbukin ang bangkay ni Celine,
Kaniya-kaniyang satsat, sitsit, at hirit
Ang kumapal sa amihan ng Toledong hangin.

“Mangkukulam! Heto yung bumati sa Adring kong pamangkin!”
Kaya ng taumbaya’y binatikos at siniraan sa lihim
Sa walwal o gimik, pagkalaklak ng gin.

“Berbalang! ‘Di ka umawat hanggang naubos ang dugo!”
Kaya’t nang-imprinta ang madla ng mga galos abot sa buto
Tatak Cebu! Tatak lungsod ng Toledo!

“Aswang! Luwal ng putang nakunan!”
Kung kaya’t naisama rin ang anak ni Abduhan
Sa kawawang listahan ng mapapaslang.

Biro mo! Ang manggagawa ng himala
Natamaan ng sumbi ng masaklap na realidad!
Ay, hindi makaliligtas ang dukha
Sa kamandag ng pader ng matayog na siyudad!

Pero nang maabot ang mapanglaw na kremahan,
Ang mailap na lubid ng buhay at kamatayan
Ni Rodiano Abduhan, aswang at mangkukulam,
Ng dugong maliliwat ay tuluyan siyang naubusan.
Maputla niyang balat, sa abong langit ay umagpang.
Inaakit ng lagay na hamak na sa wakas ay tumahan.
Pero nang maunawaan niya na sa kaniyang kamatayan
Mapupuksa ang kasarinlan at kalayaan,
‘Pagkat siya ang sisidlan ng dugong maglilinang,
Kampeon ng kanayunan, hari ng himagsikan,

Nasapian ni Lazaro.
Nabuhay.
Natauhan.

Magsasaka, mangingisda, labandera, gerilya.
Artista, mayora, tindera, tsismosa.
Karpintero, ****, kutsero, kaminero.
Abugado, inhinyero, piloto, maestro.
Ninais ng lungsod ang pagsapit ng mundo
Sa mahinhing mundo ng mga diwata’t engkanto.
Oo lang nang oo, bawal mangontrabida,
Kaya kung gusto nila ng Multo/Kapre/Bal-bal/Berberoka
Ano pang magagawa kundi patabain ang mataba?

So natunaw ang pintura
Ng nagbabalat na ngang dingding
Nabawian ng Sol at Luna
Ang kalangitang sadya nang makulimlim
Ang basang semento ay nauhaw
At naging nagbabantang lamig.

Mula sa naagnas na kabaong sa hukay lumaya
Ang mga magsasaka, mangingisda, labandera, gerilya
Ang mga Batibat/Berbalang/Bungisngis/Diwata.
Mula sa abo sa loob ng saro nagka-anyo
Ang mga karpintero, ****, kutsero, kaminero
Ang mga Aswang/Mangkukulam/Agta/Santelmo.

Tsaka humayo’t bumulong kay Abduhan
Nang siya’y mailatag sa loob ng makinarya.
Tsaka niya nagunita ang anak at asawa
Nombrado na atang manananggal at tiyanak.
At ang bawat katiting na patak ng dugo
Na hinayaan niyang umagos, bumuhos, tumulo
Sa lupang Toledo, lupa ng berdugo’t demonyo.
Doon niya nabatid kung saan totoong nagmula
Ang mga Multo/Kapre/Bal-bal/Berberoka,
Aswang/Mangkukulam/Agta/Santelmo,
Batibat/Berbalang/Bungisngis/Diwata.

At doon nabuhay ang Santelmo ng Toledo;
Nang umalpas mula sa crematorium si Rodiano Abduhan,
‘Di na mas hahaba ang buhok, at nakatatak ang pangalan
Sa kaniyang mga galos at sugat, habang
Noo’y banig ang balot, ngayo’y apoy na bagong silang.
At nang nadaanan niya ang mga balintataw
Ng mayayamang poong siya mismo ang nakapukaw,
Nabatid niya kung bakit kailangan ng Toledo ng isang halimaw.

"Nyamama owada in e mara ma oingo nyiri duto"-Ongoro Jakarachuonyo.

Busy listening to luo music; What a cool evening of inspiration.

I felt a lot of connection hearing my brothers defining love with such honesty.
   "Nindo otama yawa nindo tama yaye kaparo nyadundo"

The purity of rhythm was soaking my blood . Rhumba is soothing with notable songs like “Elector Nyarkano” by Madanje Perimeter.

Prezda “Igwe” Bandasson
“Nyisuba” one of his best creations. What i love most about Bandasson is that he got unique style and writing skill not like his fellow benga artists; If you like  Ferre Gola, now this the man to listen to.

My evening was going on well with some ohangla likes of ; "Kanungo".

“Kanungo is one of the song that you must have heard wherever you are in this country. Its one of the top songs of both 2014 and 2015 even though it's not my musical taste but Otieno Aloka defines Ohangla in a creative way; The drums are well arranged and composition is just amazing.

That brings me to a funny question who is Emma Jalamo?  He is not old in the game but the guy has come up with a unique Ohangla sound that takes him at par with the rhumba musicians as old fork and young people alike listen to his music with zeal. His new album, “Sherry” is a master piece with hits like “Wivu mbaya”.

Luo music is intelligent entertaining and soothing .

Tony Nyadundo is another seasoned musician who has traveled wide with his Ohangla beat which spread across the country like bush fire. He released hits like "Mapenzi Kizunguzingu".

My playlist couldn't be complete minus The bird aka Osogo Winyo;
he has taken a low profile of late, musically, but he has some of the best Ohangla sounds of this decade.

Musa Juma and Limpopo Band is so common in luo with sweet resonating songs like ; "Aggrey ,Maselina,Lake Victoria" .

It didn't stopped their; i went deep to discover heartbreak sounds likes of "Our Only John Juniour".
John juniour, is one of current trending names in Nyanza due to his sweet voice and romantic writing skills. "Nyoremo and kalisto baba" are well crafted when it comes to composition.

Another talented artist is ; Wuod Phiby who is also a producer and sound engineer at Barikiwa studio. He's the owner of hit songs like " Cham gi ****'i" and many more.

Makadem is one of the the artist signed to Ketebul music is known worldwide with a brands that precedes him as he is commonly known as the Ohangla man.

We have alot of talented luo artists but let me focus on our own few who are so creative when it comes to fusing . I'm talking of Owiyo ; She is one of the first female artists to fuse the Nyatiti beat with modern fusion and with songs like “Kisumu 100”, she still remains so relevant in the industry that her new song, “wamiel” is doing quite fine.

I've listened to a lot of modern Benga maybe ones played on the radio. I was not well informed that much on old sounds but when i dug the tapes and crates to so called luo "thum gi timbegi".
Abila gi thum machon ; I discovered names like;
1) George Ramogi
George ramogi died but left a name for himself with songs like Affline the Pretty and Wiya Chandore Malit.

2) Ochieng Kabaselleh
When we were growing up we use to hear  songs like," Zainabu,Achi Maria and Dunia mokili".  Kabaselleh and Luna Kidi Band were the voice of love within Nyanza at that time.

3) Okatch Biggie
"Nyathi nyakach atimni ang'o?"
Before his death he sold thousand of copies of the same record. He had countless hit songs like "Okatch pod ngima,Hellena nya kabondo e.t.c".

4) Osito Kale
Osito and Ogina Koko termed to bring some of remarkable songs like "Rapar Angelina" .Asembo born artist is one of luo musician with aggressive thoughts and creativity.

5) Ouma Omore
Many of new generation might not have known him but he got massive Jams like "Atwech Nyaduse" were so common in my parents mouth. He wrote many songs on him like "Perry Odhi Chuth,To Natimi Nade e.t.c".

5) D.O Misiani
The late misiani and Shirati band was and still one of the voices who spoke against corruption in moi regime with songs like "Bim en Bim,Lee tinde mor and Amolo piny Pako Te". Tanzania born Benga star rose to fame with songs like "Auma Lando and Wich Teko Ok Kony".

6) Collela Mazee
I don't have much to say about Collela but lyrics like;
"Kare piny luoro ka aleki nya john" caught my attention. Collela was a great composer with every rhyme and sense falling at their place".

We have thousand artists(some died)who did and still doing music from Nyanza i couldn't mention all even though there are different genres associated with Luo music like Benga , Ohangla, Rhumba, Afro-fusion and the likes, the musicians have always strive to be at the top of the music game. By Luo music, I mean those music sang partly or fully in Dholuo,the music is honest,creative and enjoyable.

I'm blessed to say;This artists have done great with their music and still doing it.

By Quoting The Late Ongala lyrics..."Mziki haina mwenyewe", As long as you can create;
Educative
Entertaining
And melodical changes a persons life don't stop doing it. Music is power. Let's support our own.

   Compiled By Budding Dirt.

Ako aduna’y pangutana

Ikaw ba kay nagpakabana?

Kahibalo naman ko sa imong tubag,

‘Di na jud diay madala ug lubag?


Mura bituon sa kalangitan

Taas kaayo ka, ‘di jud maabtan

Kung aduna ko'y pako aron makalupad,

Makasturya pa ba ka o makabalibad?

Bawat huling yakap mo'y katumbas ng sampal,
mga huling halik ng labi mo'y tila latigo ang lapat

'Di alintana ang tawanan nila't pangungutya;

Walang higit na sasakit pa
kaysa pagtalikod mo't palayong paglakad.

Bawat hakbang mo'y nadarama ang pagbigat nitong puso,
mga yapak **** dahilan ng makailang dapa at pagkahulog.

'Di na pinapakinggan mga sigaw nila't
'di mapunasan kanilang mga dura;

Walang higit na nakakahiya pa
kaysa pagtanggi mo sa akin sa harap nila.

Bawat kasinungalingan mo'y
pako sa aking kamay,
mga kasakiman mo'y
pako sa paa naman.

'Di na alintana ang hapdi at uhaw,
'di na hihintayin pa aking huling hininga.

Walang higit na kamatayan
kaysa paglayo mo't paglisan.

Walay tambal sa kamingaw,
Mao na ang akong nabal-an,
Sa mga panahon nga wala paka mi-abot,
Sa Panahon nga wala pako nahigugma

Murag kilat ang naa sa akong dughan
Kay ngano? Kusog kaayo ang dagugdug
Kung ikaw ang akong makit-an